01:02 / 19-04-2024
Konfrans liqası: "Fiorentina" 2 qolla qələbə qazanıb
00:35 / 19-04-2024
"Arsenal" türk oyunçunu "radar"a salıb
00:01 / 19-04-2024
ABŞ Fələstinin BMT-yə tam üzvlüyünə “yox” deyəcək
23:01 / 18-04-2024
Türkiyədə üç ard-arda güclü zəlzələ olub
21:24 / 18-04-2024
Bakıda litvalı dənizçi haqqında sənədli film nümayiş olunub
19:04 / 18-04-2024
Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradılıb
18:49 / 18-04-2024
Narkokuryer Hacıqabulda 12 kq narkotiklə saxlanılıb
18:03 / 18-04-2024
Bakıda qətl: Elvin Əsədovun cinayət işi məhkəməyə göndərilib
17:55 / 18-04-2024
ABŞ və Britaniya İrana qarşı sanksiyaları genişlənidirib
17:44 / 18-04-2024
Əfv edilənlərin içində niyə qadınlar az olur? - Açıqlama
17:40 / 18-04-2024
Kəmaləddin Heydərovun daha bir şirkəti məhkəməyə verilib
17:36 / 18-04-2024
Hacıqabulda qatar qadını vurub
16:31 / 18-04-2024
Makronun sözü ilə əməli uyğun gəlmir
16:29 / 18-04-2024
Səməd Seyidov: "Yeni Kaledoniyanın müstəqilliyini əldə edəcəyinə inanırıq"
16:15 / 18-04-2024
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
16:01 / 18-04-2024
Bakıda iki nəfər dəm qazından ölüb
15:52 / 18-04-2024
Daha iki bankın əmlakları hərraca çıxarılıb
15:46 / 18-04-2024
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
15:29 / 18-04-2024
Zəngilanda silah-sursat aşkarlanıb
15:13 / 18-04-2024
İcra başçısını söyən şəxsə 5 sutka həbs cəzası verilib
14:29 / 18-04-2024
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
14:20 / 18-04-2024
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
14:12 / 18-04-2024
Raketlərə qarşı yeni silah hazırlanır
13:54 / 18-04-2024
Azərbaycan və Yeni Kaledoniya parlamentləri əməkdaşlıq memorandumu imzalayıb
13:39 / 18-04-2024
Məhkəmə kokain kralı ilə bağlı qərar verib
13:12 / 18-04-2024
İki kluba texniki məğlubiyyət verilib
12:58 / 18-04-2024
Süni intellektdən qoruna biləcək sahələr sadalanıb
12:48 / 18-04-2024
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması başlayır
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
18:06 / 14-04-2024
İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14:18 / 14-04-2024
Azərbaycan və İordaniya müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş imzalayıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
09:07 / 14-04-2024
Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
14:31 / 14-04-2024
Paris-2024: Azərbaycan millisi lisenziya qazanıb
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani: samançılıqdan sərvətdarlığa
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır