20:46 / 03-04-2025
İşxanyan Bakıda məhkəmədə: "Serj Sarkisyan..." - Fotolar (Yenilənib)
20:22 / 03-04-2025
Pentaqon Rusiya-Çin hərbi əməkdaşlığından narahatdır
19:17 / 03-04-2025
Baş Prokurorluq daha iki blogeri istintaqa çağırıb - (Yenilənib)
18:41 / 03-04-2025
Rusiya XİN başçısının müavini Rəhman Mustafayevlə görüşüb
18:00 / 03-04-2025
Jurnalist Xanım Nağıyeva vəzifəyə təyin olunub
17:54 / 03-04-2025
Onlara "miçman" rütbəsi veriləcək
17:35 / 03-04-2025
Eldar Əzizova yeni müavin təyin olunub
17:23 / 03-04-2025
Goranboyda valideyn müəllimi döyüb
17:15 / 03-04-2025
Mətbuat katibi: "Fransanın iddialarını qətiyyətlə rədd edirik"
17:07 / 03-04-2025
David İxşanyan erməni sakinləri günahlandırıb
16:57 / 03-04-2025
Sahil Babayev xidmət rəisini vəzifədən azad edib
16:57 / 03-04-2025
Bakı və İrəvan anti-Rusiya siyasətindən geri çəkilir
16:25 / 03-04-2025
Müharibə təhlükəsi: İsveç 60 mindən çox nüvə bunkeri hazırlayır - Foto
16:16 / 03-04-2025
Həsən Kür xəstəxanadan evə buraxılıb: "Yaddaş pozunutusu var, yeriyə bilmir"
16:08 / 03-04-2025
Misir prezidenti İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb
15:47 / 03-04-2025
Dövlət qurumunda dava: rəis işçini tutdurub
15:24 / 03-04-2025
Astaraya PUA ilə keçirilən narkotik aşkarlanıb, bir nəfər tutulub - Foto
15:12 / 03-04-2025
AQTA-nın Gəncə-Daşkəsən Regional Bölməsinə rəis təyin olunub
14:46 / 03-04-2025
Cəlaloğlu: İki ölkə Azərbaycan və Ermənistanın sülh sazişi imzalamasına mane olur
14:38 / 03-04-2025
Azərbaycan və Monteneqro XİN-ləri arasında siyasi məsləhətləşmələr aparılıb
14:38 / 03-04-2025
Ağdərədə iki şəhidə aid olduğu qalıqların tapılması ilə bağlı araşdırma aparılır (Yenilənib)
14:03 / 03-04-2025
“Sabah” klubu cərimələnib
14:00 / 03-04-2025
Yeni hərbi qarşıdurma başlaya bilər - Professor
13:22 / 03-04-2025
Müəllimlərin iş yerinin dəyişdirilməsi üzrə müsabiqə başlayır
13:13 / 03-04-2025
Xahiş edirəm, tədbir görün! - Akif Abbasov yazır
12:49 / 03-04-2025
Bakı-Quba yolunda qəza baş verib, partlayış təhlükəsi yaranıb - Video
12:24 / 03-04-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:21 / 03-04-2025
Azərbaycan boksçuları Serbiyada yarışa qatılacaq
12:17 / 03-04-2025
Paşinyan üçün çətin sınaq: Sülh müqaviləsini imzalama fürsəti daralır
12:13 / 03-04-2025
Bakı Təşəbbüs Qrupu Fransa hökumətinə təklif verib
13:54 / 01-04-2025
Professorun arzuları - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
00:03 / 30-03-2025
Bu gün Ramazan bayramıdır
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
12:54 / 01-04-2025
İran prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə hazırlaşır
10:52 / 30-03-2025
Səudiyyə Ərəbistanının Kralı İlham Əliyevi təbrik edib
08:25 / 01-04-2025
Ordumuzun mövqeləri 7 istiqamətdən atəşə tutulub
11:01 / 01-04-2025
CHP-nin boykot çağırışı: Türkiyədə narazılıq dalğası daha da genişlənə bilər
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani: samançılıqdan sərvətdarlığa
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
