10:00 / 19-05-2025
Rusiya üzərində daha 35 PUA vurulub
09:46 / 19-05-2025
Müəllim məktəbdə xəsarət alıb - Direktor cərimələnib
09:41 / 19-05-2025
Baydenin səhhəti Trampı kədərləndirib
09:37 / 19-05-2025
Bakıda moped sərnişini faciəvi şəkildə ölüb
08:37 / 19-05-2025
Paytaxt meri prezident seçilib
08:33 / 19-05-2025
İsrail ordusu fələstinlilərin Qəzzadakı xəstəxanasını sökür
08:24 / 19-05-2025
Stepaşin: Putin təkbətək görüşdə Zelenskini “sıradan çıxaracaq”
08:18 / 19-05-2025
“Qara dəliklər”in sirri açılıb
08:12 / 19-05-2025
Ukraynanın “Avroviziya”dakı münsifləri tənqid edilib
08:08 / 19-05-2025
Avropa Ukrayna münaqişəsinə görə ittiham olunur
07:41 / 19-05-2025
"Türk-Xaqan" yazısı həkk edilmiş qədim sikkə tapılıb
00:38 / 19-05-2025
Baydendə ağır xəstəlik aşkar ediblər
18:12 / 18-05-2025
Mənim çayımı tünd elə, a bala! - İmarət Cəlilqızı yazır
17:40 / 18-05-2025
Hikmət Hacıyev: Sülh üçün ideal şərait yaranıb
17:34 / 18-05-2025
İlham Əliyevin nəvəsi dünya çempionu olub
12:42 / 18-05-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:03 / 18-05-2025
Polşada prezident seçkisi keçirilir
08:36 / 18-05-2025
“Avroviziya-2025” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
19:28 / 17-05-2025
İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir
19:28 / 17-05-2025
General vəzifədən çıxarılıb
18:30 / 17-05-2025
Gəncədə 18 yaşlı gənc bıçaqlanıb
15:54 / 17-05-2025
Ədalət Partiyasına yeni sədr seçiblər - Yenilənib
13:59 / 17-05-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
13:15 / 17-05-2025
Dövlət qulluqçularının reyestri aparılacaq - Fərman
13:00 / 17-05-2025
İlham Əliyev Tokayevə zəng edib
12:52 / 17-05-2025
Prokurorluq və DİN məktəblinin ölümü ilə bağlı birgə məlumat yayıb
12:06 / 17-05-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
09:35 / 17-05-2025
Kim Çen In orduya "müharibəyə hazır ol" tapşırığı verib
09:32 / 17-05-2025
Səfir Trampa görə istefa verib
15:02 / 16-05-2025
15 gün sovetlərsiz yaşayan Lənkəran...
23:22 / 14-05-2025
Qələm fədailərindən biri... - Foto
10:14 / 15-05-2025
İstanbul danışıqları öncəsi: ruslar daha bir kəndi işğal edib, Dnepropetovskə yaxınlaşır
15:22 / 15-05-2025
Ərdoğanın zəfəri: PKK niyə silahı yerə qoyur?
12:42 / 15-05-2025
Vəkil müğənnini həbs etdirib
11:59 / 15-05-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan-Ermənistan müharibəsinin başlamasına nə şərait var, nə də səbəb
19:34 / 14-05-2025
Xəstəlik məşhur aktyoru taqətdən salıb - Fotolar
13:11 / 14-05-2025
AFFA daha iki klubu cəzalandırıb
14:34 / 14-05-2025
İsrailli müğənni Türkiyədəki konsertlərini təxirə salmaq istəmir
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
09:51 / 16-05-2025
Professor: Əsas şüar “Vahid vətən, vahid dövlət, vahid bayraq!” ola bilər
18:20 / 15-05-2025
Ukrayna prezidenti Türkiyədə səfərdədir - (Yenilənib)
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani: samançılıqdan sərvətdarlığa
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
