00:55 / 22-11-2024
Silvester Stallone yeni seriala çəkilir
00:45 / 22-11-2024
Məşhur yazıçının yeni romanı nəşr edilib - Foto
00:07 / 22-11-2024
Hikmət Hacıyev: “Politico”nun üzr istəməsini tələb edirik!”
23:28 / 21-11-2024
Gəncədə iki nəfər bıçaqlanıb
22:07 / 21-11-2024
Putin ABŞ və Qərb dövlətlərinə xəbərdarlıq edib
20:55 / 21-11-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistanın xarici işlər naziri ilə telefonda danışıb
20:08 / 21-11-2024
Milli Məclis bəyanat yayıb
19:12 / 21-11-2024
Leyla Əliyeva Qlobal Liderlərin Dialoqunda iştirak edib - Fotolar
18:08 / 21-11-2024
SPECA İqlim Ağıllı Şəhərlər Forumu üzrə Bakı Bəyannaməsi imzalanıb
18:03 / 21-11-2024
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
17:49 / 21-11-2024
Pərviz Şahbazov İstanbula gedir
17:25 / 21-11-2024
Əli Əsədov “Elektron hökumət” portalı ilə bağlı qərar imzalayıb
17:18 / 21-11-2024
Rusiya Tramp haqqında filmin yayımına icazə verməyib - Fotolar
17:08 / 21-11-2024
Nazirlər Kabineti riskli vergi ödəyiciləri haqqında qərar imzalayıb
16:48 / 21-11-2024
Matviyenko Azərbaycana gəlir
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
16:32 / 21-11-2024
Deputatlar daha 12 qanuna dəyişikliyi müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
16:23 / 21-11-2024
Leyla Əliyeva COP29-da: nadir canlıların mühafizəsinə həsr olunan panel müzakirələr olub - Fotolar
16:17 / 21-11-2024
Baş nazirin və sabiq müdafiə nazirinin həbsinə order verilib
16:17 / 21-11-2024
Milli Məclisin deputatı NATO PA-nın illik sessiyasında iştirak edəcək
16:06 / 21-11-2024
Putin Şimali Koreya liderinə 75 vəhşi heyvan göndərib
16:00 / 21-11-2024
Gömrük orqanlarına qəbul imtahanı keçiriləcək
15:45 / 21-11-2024
Dünya şöhrətli rejissorun 10 ən yaxşı filmi... - Siyahı
15:32 / 21-11-2024
Məşhur musiqi qrupu dünya turuna çıxır
15:29 / 21-11-2024
Ceyhun Bayramov misirli nazirlə telefonda danışıb
14:46 / 21-11-2024
Quterreş Bakıda: "Razılaşma istəyi hiss olunur"
14:43 / 21-11-2024
"Kəpəz"in futbolçusu əməliyyat olunub
14:36 / 21-11-2024
Rusiya Qərb silahlarına qarşı tədbirlər görməyə başlayıb
14:33 / 21-11-2024
SOCAR ilə “Tree Energy Solutions” arasında Birgə Tədqiqat Sazişi imzalanıb
14:08 / 21-11-2024
Ukrayna ərazi əvəzində sülhə razılaşmayacaq - Nazir
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
15:55 / 20-11-2024
Deputatın "Zəngimcell" oyunu: "Balansınız bitmişdir..."
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani: samançılıqdan sərvətdarlığa
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-04-2021 13:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fətəli şahın hakimiyyəti dönəmində baş vəzir olmuş şəxslərdən biri də Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahanidir. Dərin təhlil aparmadan belə üzdə olan faktları nəzərə alsaq, görərik ki, bu şəxs müdrikliyinə, məsləhətdarlığına görə deyil, yalnız saqqalının uzunluğuna görə bu mənsəbə yiyələnib. Yaşam yoluna nəzər salaq.
Məhəmmədhüseyn İsfahan şəhərində anadan olub. Atası Hacı Məhəmmədəli İraqi-Əcəmin sərvətdar şəxslərindən sayılıb. Babası Məhəmmədrəhim əllaf olub və “Əlufəfüruş” ləqəbi ilə tanınıb.
Məhəmmədhüseyn ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra mədrəsədə oxuyub. Oxuya-oxuya babasının yanında arpa-saman satıb. (Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, III cild, 379) Qacar sarayının baş şairi olan Fətəli xan Səba öz “İbrətnamə”sində onun haqqında yazdığı satirada saman satan olduğuna toxunub:
Dər kahkeşi be kekeşan şod,
Bət təxt ze təxteye dokan şod. (Həsən Gülməhəmmədi, Fətəli şah Qacar və qəzavəte tarix s. 48.) Tərcüməsi: Saman satmaqdan səmada samanyoluna yetişdi. Dükan qapısında çərçivə taxtasında oturmaqdan taxta oturdu.
Məhəmmədhüseyn təhsilini tamam etdikdən sonra bir müddət Zəndlərə xidmət edib. İsfahanın ən varlı-hallı şəxslərindən sayılıb. Hacı Məhəmmhüseynin və ailəsinin sərvətli olmasının ən mühüm səbəbləri tarixçilərə görə:
1. Hacı Məhəmmədhüseynin atası və babası İsfahanın nümayəndəsi kimi Zəndlər zamanı xəzinədar idilər;
2. Qacarlar və Zəndlərin sərkərdələrinin arasında gedən döyüşlər zamanı ərzağı gizlədib və baha satıblar;
3. İsmail Rainin “Huquq begirane İngilis” kitabında yazdığına əsasən gizlədilmiş xəzinə tapıblar.
O, Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın tərəfinə keçib. Xanı öz evində qonaq saxlayıb, ətrafını da yemək və yatacaqla təmin edib. O, 1795-ci ildə Qacar şahı tərəfindən İsfahanın bəylərbəyisi təyin olunub. Bu dövrdə də dövlətin sədrəzəmi Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantərin qızı ilə ailə qurub. Sərfəli izdivacdan yararlanan Hacı Məhəmmədhüseyn xan vəzifə məqamında yerini möhkəmlədib. 1797-ci ildə Qacar şahının öldürülməsini eşidib, İsfahan qoşunu ilə Tehrana tələsib. Baba xan kimi tanınan Fətəli xana taxt-taca yiyələnməkdə yardım edib.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahan şəhərinin Culfa məhəlləsindən Tovuz adlı bir erməni qızını Fətəli şaha peşkəş edib. Bu qız sonra şahın sevimli, sevgili xanımlarından biri olub, Tacüddövlə ləqəbini alıb. Tacüddövlə sonralar Hacı Məhəmmədhüseyn xanı himayə edib.
Fətəli şah Hacı Məhəmmədhüseyn xanı İsfahandan saraya gətirib, vəzirlər şurasına daxil edib. Vəzirlər şurasında baş vəzir, sərəzəm, Etimadüddövlə Hacı Mirzə İbrahim xan Kəlantər, vəziri əvvəl Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandarani Əminüddövlə Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani, mustofvilməmalik Mirzə Yusif xan Aştiyani, vəziri-sani, münşiülməmalik Mirzə Rzaqulu xan Nəvai və vəzire-ləşkər (hərbi vəzir) Hidayətulla xan Təfrişi qərar tuturdu.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1806-cı ildən 1813-cü ilədək Qacarlar dövlətinin maliyyə vəziri olub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Nizamüddövlə ləqəbi ilə 1813-cü ildən 1819-cu ilədək Fars əyalətinə və Əraq vilayətinə başçılıq edib.
1816-cı ildə Qacarlar sarayına səfarətdə iştirak etmiş Pyotr Berje "A. P. Yermolovun İrana səfirliyi" adlı kitabında yazır: "Yermolovun gəlişi zaman Mirzə Şəfinin 80 yaşı vardı. O, 19 Ramazan 1234 (1818 – 1819) ildə Qəzvin şəhərində Sultaniyədən qayıdarkən vəfat etmişdi və Kərbəlada dəfn olunmuşdu. Onun davamçısı, birinci nazir vəzifəsilə, daxili işlər naziri Nizamüddövlə Məhəmmədhüseyn xan oldu. O, Ağaməhəmməd xanın yanında xidmətə başlamışdı və bəzi vaxtlarda Kaşanın, Qum və İsfahanın hakimi idi, orada isə onun haqqında çox xoş xatirələr qalmışdır. Bütün cismanı ilə torpağa bağlı idi və çox zaman özünün şəxsi hərəkəti ilə kəndlinin əməyini qiymətləndirməsi ona çoxlu pul qazandırmışdı, onları da bütünlüklə kasıblara və xeyriyyəçilik işlərinə sərf etmişdi". (Berje, Pyotr. A.P. Yermolovun İrana səfirliyi / P. Berje ; tərc. M. İ. Qacar, tərt., red., ön sözün müəl. Ə. Çingizoğlu. - Bakı : Mütərcim, 2014. - 80 s.)
Sədr-əzəm Mirzə Məhəmmədşəfi Mazandaranindən sonra, 1819-cu ildə Qacarlar dövlətinin vəziri-əzəmi təyin olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani 1825-ci ildə sarılıq xəstəliyindən vəfat edib və Nəcəf şəhərində dəfn olunub.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahani Hacı Mirzə İbrahim Kəlantərin yeznəsi, Mirzə Əbülhəsən xan Şirazinin bacanağı idi.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin törəmələri Sədri soyadını daşıyırlar.
Hacı Məhəmmədhüseyn xan İsfahaninin Abdulla xan adlı oğlu olub.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
