12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
11:32 / 27-06-2025
Nazirlik və dövlət komitəsi vətəndaşlara müraciət edib
09:33 / 27-06-2025
Qaxda zəlzələ olub
00:25 / 27-06-2025
"Azərbaycanfilm"in ərazisindəki yanğın söndürülüb - (Yenilənib)
00:02 / 27-06-2025
Emil Mehtiyev idarə rəisi təyin olunub
18:04 / 26-06-2025
Narkotik satan ata və oğlu tutulub
16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
15:59 / 25-06-2025
Kansler: Rusiya Avropanın sülh və siyasi nizamını təhdid edir
15:40 / 25-06-2025
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
23:45 / 23-06-2025
Bakıdan Qətərə uçan təyyarə yarıyoldan geri dönüb
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə: AXC-ni tanıyan səfir - Fotolar
Tarix: 19-04-2020 12:36 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın ictimai-siyasi həyatında önəmli rol oynamış şəxslərdən biri də Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlədir.
Mirzə İshaq xan Mirzə Əbdülqəni oğlu 1870-cı ildə Cənubi Azərbaycanın Təbriz şəhərində anadan olmuşdu. Əslən Xoylu idi. Hacı Hüseynəli Xoyinin nəvəsi, Hacı Səfərəli Xoyinin qardaşı nəvəsi və Qacarlar dövlətinin baş naziri olmuş Mirzə Cavad xan Sədəddövlənin əmisi oğludur. O, ibtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra Hərbi məktəbdə oxumuşdu. Hərbi məktəbi tamamlayandan sonra Avropaya yollanmış, ali təhsilə yiyələnmişdi. Fransız, ingilis, rus və alman dillərini bilirdi. Cavanlığında Mirzə Nəcəfəli xan Karpərdazın araçılığı ilə İranın Xarici İşlər nazirliyində işə düzəlmişdi. Mirzə Mahmud xan Əlaülmülkün yanında xidmət etmişdi. 1891-ci ildə Osmanlı dövlətində konsul kimi İranı təmsil etmişdi. 1896-cı ilədək bu vəzifədə çalışmışdı.
O, 1898-ci ildən İranda Müfəxəməddövlə, Avropada prins ləqəbi ilə tanınırdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə bir müddət baş nazir Mirzə Ələsgər xan Əminüssultanın (1857-1907) dəftərxanasına başçılıq etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1900-cü ildə Müzəffərəddin şah Qacarın məiyyətində Avropada olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə Xarici işlər naziri Mirzə Nəsrulla xan Müşirüddövlənin qızı ilə ailə qurandan sonra, 1901-ci ildən İranın ABŞ-da səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1904-cü ilin mart ayında Tehrana dönmüşdü. Həmin ildə Qacarlar dövlətinin Avstriyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1906-cı ildə Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri vəzifəsini icra etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1910-cu ildən Qacarlar dövlətinin İtaliyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1912-ci ildən təkrar Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri olmuşdu. O, 1917-ci ildə İranın Rusiyada səfiri idi. II Nikolayın yıxılması haqqında xəbəri teleqramla Sultan Əhməd şah Qacara çatdırmışdı.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Milli Şurasının qəbul etdiyi istiqlal bəyannaməsi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) yaradılması elan edilmiş, Hökumət başçısı Fətəli xan Xoyski bu barədə radioteleqrafla xarici dövlət başçılarına məlumat vermişdi. İyun ayının 4-də Türkiyə ilə dövlətlərarası müqavilə imzalanmışdı. Cümhuriyyət daxili və xarici siyasət sahəsində qızğın fəaliyyətə başlamışdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1919-cu ildə Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin (1888-1969) başçılığı altında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə gələn elçilik heyətinə qatılmışdı. 14 nəfərdən təşkil olunmuş nümayəndə heyətinə Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlə, Xarici işlər nazirinin katibi Seyid Bağır xan Kazimi, Daxili işlər nazirliyinin nümayəndəsi Yusif Müşar, Maarif nazirliyinin nümayəndəsi Rza Fəhmi, Poçt və Teleqraf nazirliyinin nümayəndəsi Rəhim Ərcümənd, Maliyyə nazirliyinin nümayəndəsi Tərcüman əs-Səltənə, Ümumi mənfəət nazirliyinin nümayəndəsi Məhəmmədcəfər mirzə Qacar və digərləri daxil idi. Diplomatlar 1919-cu ilin 6 noyabr tarixində Qafqaz Merkuri Şirkətinə aid gəmi ilə Ənzəlidən yola düşərək 1 gün sonra Bakıya çatdılar. Onları Azərbaycan Respublikasının rəsmi şəxsləri ilə yanaşı Bakıda yaşayan iranlılar da qarşıladılar.
Tərəflər arasında bir neçə ay davam edən danışıqlar nəhayət ki, 1920-ci ilin mart ayında uğurla başa çatır. Danışıqların uğurunu təmin edən başlıca səbəblərdən biri də, heç şübhəsiz, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Paris Sülh Konfrasının nəticələrinə əsasən aparıcı dünya dövlətləri tərəfindən tanınması oldu. 20 mart 1920-ci ildə tərəflər arasında keçirilən sonuncu görüşdə İran tərəfindən tam tərkibdə nümayəndə heyəti Azərbaycan tərəfindən isə Xarici işlər naziri Fətəli xan Xoyski, Ədliyyə naziri Xəlil bəy Xasməmmədov, Ticarət və sənaye naziri Məhəmməd Həsən Hacinski, Yollar və küçələr naziri Xudadat bəy Məlik Aslanov, Poçt və teleqraf naziri Cəmo Hacinski iştirak etdilər. Tərəflər 7 sahə üzrə müqavilə imzaladılar.
Razılaşmanın ən mühüm cəhəti İranın Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini de-yure tanıması ilə bağlı idi. Nəhayət ki, Azərbaycan diplomatiyası qarşısında duran müşkül vəzifələrdən daha birinin öhdəsindən gəlməyə müyəssər olmuş, Qacarlarla bərabərhüquqlu münasibətlər təmin edilmişdi. İran heyətinin rəhbəri Seyid Ziyaəddin bütün müqavilə və protokolları heyət üzvlərindən biri vasitəsilə baş nazir Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin (1874-1950) təsdiqinə göndərdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1939-cu ildə Lozannada vəfat etmiş, Tehran şəhərində dəfn olunmuşdu.
Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-04-2020 12:36 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın ictimai-siyasi həyatında önəmli rol oynamış şəxslərdən biri də Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlədir.
Mirzə İshaq xan Mirzə Əbdülqəni oğlu 1870-cı ildə Cənubi Azərbaycanın Təbriz şəhərində anadan olmuşdu. Əslən Xoylu idi. Hacı Hüseynəli Xoyinin nəvəsi, Hacı Səfərəli Xoyinin qardaşı nəvəsi və Qacarlar dövlətinin baş naziri olmuş Mirzə Cavad xan Sədəddövlənin əmisi oğludur. O, ibtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra Hərbi məktəbdə oxumuşdu. Hərbi məktəbi tamamlayandan sonra Avropaya yollanmış, ali təhsilə yiyələnmişdi. Fransız, ingilis, rus və alman dillərini bilirdi. Cavanlığında Mirzə Nəcəfəli xan Karpərdazın araçılığı ilə İranın Xarici İşlər nazirliyində işə düzəlmişdi. Mirzə Mahmud xan Əlaülmülkün yanında xidmət etmişdi. 1891-ci ildə Osmanlı dövlətində konsul kimi İranı təmsil etmişdi. 1896-cı ilədək bu vəzifədə çalışmışdı.
O, 1898-ci ildən İranda Müfəxəməddövlə, Avropada prins ləqəbi ilə tanınırdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə bir müddət baş nazir Mirzə Ələsgər xan Əminüssultanın (1857-1907) dəftərxanasına başçılıq etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1900-cü ildə Müzəffərəddin şah Qacarın məiyyətində Avropada olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə Xarici işlər naziri Mirzə Nəsrulla xan Müşirüddövlənin qızı ilə ailə qurandan sonra, 1901-ci ildən İranın ABŞ-da səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1904-cü ilin mart ayında Tehrana dönmüşdü. Həmin ildə Qacarlar dövlətinin Avstriyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1906-cı ildə Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri vəzifəsini icra etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1910-cu ildən Qacarlar dövlətinin İtaliyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1912-ci ildən təkrar Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri olmuşdu. O, 1917-ci ildə İranın Rusiyada səfiri idi. II Nikolayın yıxılması haqqında xəbəri teleqramla Sultan Əhməd şah Qacara çatdırmışdı.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Milli Şurasının qəbul etdiyi istiqlal bəyannaməsi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) yaradılması elan edilmiş, Hökumət başçısı Fətəli xan Xoyski bu barədə radioteleqrafla xarici dövlət başçılarına məlumat vermişdi. İyun ayının 4-də Türkiyə ilə dövlətlərarası müqavilə imzalanmışdı. Cümhuriyyət daxili və xarici siyasət sahəsində qızğın fəaliyyətə başlamışdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1919-cu ildə Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin (1888-1969) başçılığı altında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə gələn elçilik heyətinə qatılmışdı. 14 nəfərdən təşkil olunmuş nümayəndə heyətinə Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlə, Xarici işlər nazirinin katibi Seyid Bağır xan Kazimi, Daxili işlər nazirliyinin nümayəndəsi Yusif Müşar, Maarif nazirliyinin nümayəndəsi Rza Fəhmi, Poçt və Teleqraf nazirliyinin nümayəndəsi Rəhim Ərcümənd, Maliyyə nazirliyinin nümayəndəsi Tərcüman əs-Səltənə, Ümumi mənfəət nazirliyinin nümayəndəsi Məhəmmədcəfər mirzə Qacar və digərləri daxil idi. Diplomatlar 1919-cu ilin 6 noyabr tarixində Qafqaz Merkuri Şirkətinə aid gəmi ilə Ənzəlidən yola düşərək 1 gün sonra Bakıya çatdılar. Onları Azərbaycan Respublikasının rəsmi şəxsləri ilə yanaşı Bakıda yaşayan iranlılar da qarşıladılar.
Tərəflər arasında bir neçə ay davam edən danışıqlar nəhayət ki, 1920-ci ilin mart ayında uğurla başa çatır. Danışıqların uğurunu təmin edən başlıca səbəblərdən biri də, heç şübhəsiz, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Paris Sülh Konfrasının nəticələrinə əsasən aparıcı dünya dövlətləri tərəfindən tanınması oldu. 20 mart 1920-ci ildə tərəflər arasında keçirilən sonuncu görüşdə İran tərəfindən tam tərkibdə nümayəndə heyəti Azərbaycan tərəfindən isə Xarici işlər naziri Fətəli xan Xoyski, Ədliyyə naziri Xəlil bəy Xasməmmədov, Ticarət və sənaye naziri Məhəmməd Həsən Hacinski, Yollar və küçələr naziri Xudadat bəy Məlik Aslanov, Poçt və teleqraf naziri Cəmo Hacinski iştirak etdilər. Tərəflər 7 sahə üzrə müqavilə imzaladılar.
Razılaşmanın ən mühüm cəhəti İranın Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini de-yure tanıması ilə bağlı idi. Nəhayət ki, Azərbaycan diplomatiyası qarşısında duran müşkül vəzifələrdən daha birinin öhdəsindən gəlməyə müyəssər olmuş, Qacarlarla bərabərhüquqlu münasibətlər təmin edilmişdi. İran heyətinin rəhbəri Seyid Ziyaəddin bütün müqavilə və protokolları heyət üzvlərindən biri vasitəsilə baş nazir Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin (1874-1950) təsdiqinə göndərdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1939-cu ildə Lozannada vəfat etmiş, Tehran şəhərində dəfn olunmuşdu.
Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
