00:06 / 11-04-2025
Avropa İttifaqı və Çin ABŞ-yə qarşı birləşir
00:05 / 11-04-2025
UNEC-də 54 mühafizəçinin hər birinə günlük 100 manat veriləcək
23:36 / 10-04-2025
Mask Marsı işğal etməyə tələsir - Foto
20:14 / 10-04-2025
Rusiya-ABŞ danışıqlarının nəticələri açıqlanıb
20:08 / 10-04-2025
Bloger İmaməddin Əhlimanov istintaqa çağırılıb
19:51 / 10-04-2025
Xaricdə təhsil üzrə Dövlət Proqramı çərçivəsində sənəd qəbulu başlayıb
19:51 / 10-04-2025
Yeni rektor kollektivə təqdim edilib
19:47 / 10-04-2025
Çin mallarına rüsumlar 145 faizədək qaldırılıb
18:21 / 10-04-2025
Rusiya-Çin ittifaqı ABŞ üçün keçilməzdir
18:03 / 10-04-2025
Xızıda iritonnajlı yük maşınları toqquşub
17:59 / 10-04-2025
Əli Əsədov Moldova baş nazirinin müavini ilə müzakirə aparıb
17:34 / 10-04-2025
Gəncədə şagirdlər müəllimi döyüblər - Yenilənib
17:33 / 10-04-2025
Donald Tramp İlham Əliyevi təbrik edib
17:27 / 10-04-2025
Bakıda Heydər Əliyev prospektində ağır qəza baş verib
17:00 / 10-04-2025
İsrail Türkiyə ilə görüşün təşkilinə görə Azərbaycana təşəkkür edib
16:49 / 10-04-2025
Nazirlər Kabineti aviasiya ilə bağlı qərarlar verib
16:26 / 10-04-2025
Nardaranda bağ evlərindən oğurluq edənlər tutulub
16:04 / 10-04-2025
ABŞ-a qarşı tariflər 90 gün müddətinə dondurulur
16:03 / 10-04-2025
Martın 2-də keçirilmiş buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
15:11 / 10-04-2025
Penitensiar Xidmətdə ixtisar olacaq
14:55 / 10-04-2025
Ağstafada 9-cu sinif şagirdi bıçaqlanıb - Yenilənib
14:32 / 10-04-2025
Daha bir erməni Bakıda hakim qarşısına çıxarılıb
14:05 / 10-04-2025
Prezident İlham Əliyev Türkiyədə işgüzar səfərdədir - Fotolar
13:29 / 10-04-2025
Tokayev: Dünya ən ağır böhranlardan birinin astanasındadır
13:15 / 10-04-2025
Spiker: "Gürcü xalqının suverenliyinə hörmət göstərilməyənədək..."
12:59 / 10-04-2025
Mərkəzi Bnak kiberdələduzluqla bağlı banklara göstəriş verib
12:50 / 10-04-2025
Hüquqşünas: “Konstitusiya Məhkəməsi “pensionerlər klubu”na çevrilir”
13:00 / 06-04-2025
Ağdamda ata və azyaşlı övladları minaya düşüblər - (Yenilənib)
16:02 / 07-04-2025
Dövlət Agentliyinin əməkdaşı mina partlayışında ağır yaralanıb - (Yenilənib)
15:39 / 06-04-2025
Bu gün bir sıra imtahanlar keçirilib - Yenilənib
19:08 / 06-04-2025
"Kəpəz" "Sabah"ı məğlub edib
10:36 / 07-04-2025
Hərbçimiz Cəbrayılda minaya düşərək həlak olub - (Yenilənib)
15:10 / 07-04-2025
İrandan Azərbaycana külli miqdarda narkotik keçirmək istəyən şəxslər tutulub - Fotolar
20:54 / 07-04-2025
David Babayan: "Erməni sakinlərin Azərbaycana inteqrasiyasının əleyhinə idik" - (Yenilənib) - Fotolar
15:45 / 08-04-2025
Trampın qərarı zənginləri 500 milyard dollar zərərlə üzləşdirib
15:20 / 08-04-2025
Toqquşma xətti: Ankara İsraillə razılığa gəlməyə çalışır
09:21 / 07-04-2025
Məşhur müğənnini universitetə imtahansız qəbul ediblər
19:18 / 08-04-2025
Professor Vüsal Qasımlının 50 illik yubileyidir
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə: AXC-ni tanıyan səfir - Fotolar
Tarix: 19-04-2020 12:36 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın ictimai-siyasi həyatında önəmli rol oynamış şəxslərdən biri də Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlədir.
Mirzə İshaq xan Mirzə Əbdülqəni oğlu 1870-cı ildə Cənubi Azərbaycanın Təbriz şəhərində anadan olmuşdu. Əslən Xoylu idi. Hacı Hüseynəli Xoyinin nəvəsi, Hacı Səfərəli Xoyinin qardaşı nəvəsi və Qacarlar dövlətinin baş naziri olmuş Mirzə Cavad xan Sədəddövlənin əmisi oğludur. O, ibtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra Hərbi məktəbdə oxumuşdu. Hərbi məktəbi tamamlayandan sonra Avropaya yollanmış, ali təhsilə yiyələnmişdi. Fransız, ingilis, rus və alman dillərini bilirdi. Cavanlığında Mirzə Nəcəfəli xan Karpərdazın araçılığı ilə İranın Xarici İşlər nazirliyində işə düzəlmişdi. Mirzə Mahmud xan Əlaülmülkün yanında xidmət etmişdi. 1891-ci ildə Osmanlı dövlətində konsul kimi İranı təmsil etmişdi. 1896-cı ilədək bu vəzifədə çalışmışdı.
O, 1898-ci ildən İranda Müfəxəməddövlə, Avropada prins ləqəbi ilə tanınırdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə bir müddət baş nazir Mirzə Ələsgər xan Əminüssultanın (1857-1907) dəftərxanasına başçılıq etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1900-cü ildə Müzəffərəddin şah Qacarın məiyyətində Avropada olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə Xarici işlər naziri Mirzə Nəsrulla xan Müşirüddövlənin qızı ilə ailə qurandan sonra, 1901-ci ildən İranın ABŞ-da səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1904-cü ilin mart ayında Tehrana dönmüşdü. Həmin ildə Qacarlar dövlətinin Avstriyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1906-cı ildə Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri vəzifəsini icra etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1910-cu ildən Qacarlar dövlətinin İtaliyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1912-ci ildən təkrar Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri olmuşdu. O, 1917-ci ildə İranın Rusiyada səfiri idi. II Nikolayın yıxılması haqqında xəbəri teleqramla Sultan Əhməd şah Qacara çatdırmışdı.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Milli Şurasının qəbul etdiyi istiqlal bəyannaməsi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) yaradılması elan edilmiş, Hökumət başçısı Fətəli xan Xoyski bu barədə radioteleqrafla xarici dövlət başçılarına məlumat vermişdi. İyun ayının 4-də Türkiyə ilə dövlətlərarası müqavilə imzalanmışdı. Cümhuriyyət daxili və xarici siyasət sahəsində qızğın fəaliyyətə başlamışdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1919-cu ildə Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin (1888-1969) başçılığı altında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə gələn elçilik heyətinə qatılmışdı. 14 nəfərdən təşkil olunmuş nümayəndə heyətinə Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlə, Xarici işlər nazirinin katibi Seyid Bağır xan Kazimi, Daxili işlər nazirliyinin nümayəndəsi Yusif Müşar, Maarif nazirliyinin nümayəndəsi Rza Fəhmi, Poçt və Teleqraf nazirliyinin nümayəndəsi Rəhim Ərcümənd, Maliyyə nazirliyinin nümayəndəsi Tərcüman əs-Səltənə, Ümumi mənfəət nazirliyinin nümayəndəsi Məhəmmədcəfər mirzə Qacar və digərləri daxil idi. Diplomatlar 1919-cu ilin 6 noyabr tarixində Qafqaz Merkuri Şirkətinə aid gəmi ilə Ənzəlidən yola düşərək 1 gün sonra Bakıya çatdılar. Onları Azərbaycan Respublikasının rəsmi şəxsləri ilə yanaşı Bakıda yaşayan iranlılar da qarşıladılar.
Tərəflər arasında bir neçə ay davam edən danışıqlar nəhayət ki, 1920-ci ilin mart ayında uğurla başa çatır. Danışıqların uğurunu təmin edən başlıca səbəblərdən biri də, heç şübhəsiz, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Paris Sülh Konfrasının nəticələrinə əsasən aparıcı dünya dövlətləri tərəfindən tanınması oldu. 20 mart 1920-ci ildə tərəflər arasında keçirilən sonuncu görüşdə İran tərəfindən tam tərkibdə nümayəndə heyəti Azərbaycan tərəfindən isə Xarici işlər naziri Fətəli xan Xoyski, Ədliyyə naziri Xəlil bəy Xasməmmədov, Ticarət və sənaye naziri Məhəmməd Həsən Hacinski, Yollar və küçələr naziri Xudadat bəy Məlik Aslanov, Poçt və teleqraf naziri Cəmo Hacinski iştirak etdilər. Tərəflər 7 sahə üzrə müqavilə imzaladılar.
Razılaşmanın ən mühüm cəhəti İranın Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini de-yure tanıması ilə bağlı idi. Nəhayət ki, Azərbaycan diplomatiyası qarşısında duran müşkül vəzifələrdən daha birinin öhdəsindən gəlməyə müyəssər olmuş, Qacarlarla bərabərhüquqlu münasibətlər təmin edilmişdi. İran heyətinin rəhbəri Seyid Ziyaəddin bütün müqavilə və protokolları heyət üzvlərindən biri vasitəsilə baş nazir Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin (1874-1950) təsdiqinə göndərdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1939-cu ildə Lozannada vəfat etmiş, Tehran şəhərində dəfn olunmuşdu.
Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-04-2020 12:36 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın ictimai-siyasi həyatında önəmli rol oynamış şəxslərdən biri də Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlədir.
Mirzə İshaq xan Mirzə Əbdülqəni oğlu 1870-cı ildə Cənubi Azərbaycanın Təbriz şəhərində anadan olmuşdu. Əslən Xoylu idi. Hacı Hüseynəli Xoyinin nəvəsi, Hacı Səfərəli Xoyinin qardaşı nəvəsi və Qacarlar dövlətinin baş naziri olmuş Mirzə Cavad xan Sədəddövlənin əmisi oğludur. O, ibtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra Hərbi məktəbdə oxumuşdu. Hərbi məktəbi tamamlayandan sonra Avropaya yollanmış, ali təhsilə yiyələnmişdi. Fransız, ingilis, rus və alman dillərini bilirdi. Cavanlığında Mirzə Nəcəfəli xan Karpərdazın araçılığı ilə İranın Xarici İşlər nazirliyində işə düzəlmişdi. Mirzə Mahmud xan Əlaülmülkün yanında xidmət etmişdi. 1891-ci ildə Osmanlı dövlətində konsul kimi İranı təmsil etmişdi. 1896-cı ilədək bu vəzifədə çalışmışdı.
O, 1898-ci ildən İranda Müfəxəməddövlə, Avropada prins ləqəbi ilə tanınırdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə bir müddət baş nazir Mirzə Ələsgər xan Əminüssultanın (1857-1907) dəftərxanasına başçılıq etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1900-cü ildə Müzəffərəddin şah Qacarın məiyyətində Avropada olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə Xarici işlər naziri Mirzə Nəsrulla xan Müşirüddövlənin qızı ilə ailə qurandan sonra, 1901-ci ildən İranın ABŞ-da səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1904-cü ilin mart ayında Tehrana dönmüşdü. Həmin ildə Qacarlar dövlətinin Avstriyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1906-cı ildə Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri vəzifəsini icra etmişdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1910-cu ildən Qacarlar dövlətinin İtaliyada səfiri olmuşdu.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1912-ci ildən təkrar Qacarlar dövlətinin Rusiya imperiyasında səlahiyyətli səfiri olmuşdu. O, 1917-ci ildə İranın Rusiyada səfiri idi. II Nikolayın yıxılması haqqında xəbəri teleqramla Sultan Əhməd şah Qacara çatdırmışdı.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Milli Şurasının qəbul etdiyi istiqlal bəyannaməsi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) yaradılması elan edilmiş, Hökumət başçısı Fətəli xan Xoyski bu barədə radioteleqrafla xarici dövlət başçılarına məlumat vermişdi. İyun ayının 4-də Türkiyə ilə dövlətlərarası müqavilə imzalanmışdı. Cümhuriyyət daxili və xarici siyasət sahəsində qızğın fəaliyyətə başlamışdı.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1919-cu ildə Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin (1888-1969) başçılığı altında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə gələn elçilik heyətinə qatılmışdı. 14 nəfərdən təşkil olunmuş nümayəndə heyətinə Mirzə İshaq xan Müfxəməddövlə, Xarici işlər nazirinin katibi Seyid Bağır xan Kazimi, Daxili işlər nazirliyinin nümayəndəsi Yusif Müşar, Maarif nazirliyinin nümayəndəsi Rza Fəhmi, Poçt və Teleqraf nazirliyinin nümayəndəsi Rəhim Ərcümənd, Maliyyə nazirliyinin nümayəndəsi Tərcüman əs-Səltənə, Ümumi mənfəət nazirliyinin nümayəndəsi Məhəmmədcəfər mirzə Qacar və digərləri daxil idi. Diplomatlar 1919-cu ilin 6 noyabr tarixində Qafqaz Merkuri Şirkətinə aid gəmi ilə Ənzəlidən yola düşərək 1 gün sonra Bakıya çatdılar. Onları Azərbaycan Respublikasının rəsmi şəxsləri ilə yanaşı Bakıda yaşayan iranlılar da qarşıladılar.
Tərəflər arasında bir neçə ay davam edən danışıqlar nəhayət ki, 1920-ci ilin mart ayında uğurla başa çatır. Danışıqların uğurunu təmin edən başlıca səbəblərdən biri də, heç şübhəsiz, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Paris Sülh Konfrasının nəticələrinə əsasən aparıcı dünya dövlətləri tərəfindən tanınması oldu. 20 mart 1920-ci ildə tərəflər arasında keçirilən sonuncu görüşdə İran tərəfindən tam tərkibdə nümayəndə heyəti Azərbaycan tərəfindən isə Xarici işlər naziri Fətəli xan Xoyski, Ədliyyə naziri Xəlil bəy Xasməmmədov, Ticarət və sənaye naziri Məhəmməd Həsən Hacinski, Yollar və küçələr naziri Xudadat bəy Məlik Aslanov, Poçt və teleqraf naziri Cəmo Hacinski iştirak etdilər. Tərəflər 7 sahə üzrə müqavilə imzaladılar.
Razılaşmanın ən mühüm cəhəti İranın Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini de-yure tanıması ilə bağlı idi. Nəhayət ki, Azərbaycan diplomatiyası qarşısında duran müşkül vəzifələrdən daha birinin öhdəsindən gəlməyə müyəssər olmuş, Qacarlarla bərabərhüquqlu münasibətlər təmin edilmişdi. İran heyətinin rəhbəri Seyid Ziyaəddin bütün müqavilə və protokolları heyət üzvlərindən biri vasitəsilə baş nazir Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin (1874-1950) təsdiqinə göndərdi.
Mirzə İshaq xan Müfəxəməddövlə 1939-cu ildə Lozannada vəfat etmiş, Tehran şəhərində dəfn olunmuşdu.
Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
