14:13 / 22-11-2024
İran ABŞ-la danışıqlara gedəcək, yoxsa...
14:06 / 22-11-2024
Pərviz Şahbazov türkiyəli nazirlə müzakirə aparıb
13:54 / 22-11-2024
Ana və qızı xuliqanlığa görə həbs edilib
13:47 / 22-11-2024
Ruslar şəhərin 25 faizini ələ keçirib, döyüşlər davam edir - Foto
13:36 / 22-11-2024
ABŞ Polşadakı hərbi bazasını yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirib
13:27 / 22-11-2024
Türk ordusu daha beş terrorçunu zərərsizləşdirib
13:23 / 22-11-2024
Dövlət Xidməti daha 12 maşını satışa çıxarıb - Siyahı
13:21 / 22-11-2024
Putin Rusiyasını ifşa edən "Pis ruslar" kitabı nəşr olunub
13:09 / 22-11-2024
Putin nüvə silahından istifadə edə bilər - Xəbərdarlıq
13:02 / 22-11-2024
Keçmiş mərkəz direktoru vəzifəyə təyin olunub
12:53 / 22-11-2024
ABŞ rus ordusunu məğlub edə biləcək silah hazırlayıb
12:47 / 22-11-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:35 / 22-11-2024
Ruslar bir məntəqəni işğal edib, daha səkkizinə doğru irəliləyir - Foto
12:23 / 22-11-2024
Dövlətə məxsus 35 su nəqliyyatı vasitəsi hərraca çıxarılıb - Siyahı
12:06 / 22-11-2024
İlham Əliyev İsrailin nəqliyyat və yol təhlükəsizliyi nazirini qəbul edib
12:00 / 22-11-2024
FIFA referisi Kamal Umudlu beynəlxalq oyuna təyinat alıb
11:54 / 22-11-2024
“Əmək miqrasiyası kvotasının müəyyən edilməsi Qaydası” dəyişib
11:45 / 22-11-2024
Polkovnikin oğlu ev dustaqlığına buraxılıb
11:09 / 22-11-2024
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva sərgiləri ziyarət ediblər - Fotolar
11:05 / 22-11-2024
20 təyyarə və 6 döyüş gəmisi Tayvan sahillərinə yaxınlaşıb
11:01 / 22-11-2024
Dünyanın ən hündür və ən balaca qadını bir araya gəlib - Foto
10:38 / 22-11-2024
PSJ futbolçu ilə müqavilənin müddətini uzadacaq
10:21 / 22-11-2024
“Vətəndaş A” serialının rejissoru: "Həmin qeyri-etik ifadə montajda gözdən yayınıb"
10:04 / 22-11-2024
Klarnet ifaçısı aparıcıları hədələyib - Foto
10:01 / 22-11-2024
Xanəndə Ramiz Bəşirov vəfat edib
09:50 / 22-11-2024
Bondi ABŞ-nın baş prokuroru olacaq
09:46 / 22-11-2024
İcra başçısının birinci müavini məhkəmədə uduzub
09:44 / 22-11-2024
Antonov: “Eskalasiyanı dayandırmağın vaxtı çatıb”
09:32 / 22-11-2024
Moskva səsdəniti raketlərini işə salıb
09:26 / 22-11-2024
Bayden Netanyahunun həbsinə dair qərara münasibət bildirib
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
15:55 / 20-11-2024
Deputatın "Zəngimcell" oyunu: "Balansınız bitmişdir..."
Xəlil Fəhimi: köhnə qurdun hekayəti
Tarix: 28-07-2020 00:40 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Cəmiyyətdə yaşayış tərzi formalaşır. Adət-ənənələr öz təsdiqini cəmiyyətdə tapır. Cəmiyyətdə qaydalar, məişət qaydaları formalaşır. Məişət qaydaları cəmiyyətin sosial tərzini müəyyən edir. Cəmiyyət qaydaları həm də hüquq normaları ilə formalaşır. Cəmiyyətdə əxlaq qaydaları da mövcud olur. Bu əxlaq qaydaları cəmiyyət hüququnun əsaslarını meydana gətirir. Cəmiyyət hüququ öz mənbəyini həm əxlaq, həm də hüquq qaydalarından götürür. Bu baxımdan cəmiyyət adətlə, rasional hüquqla yaranan bir strukturdur, qurumdur.
Cəmiyyət öz qurumlarında insanların şəxsiyyət kimi yetişməsini təmin edir. Şəxsiyyətlər cəmiyyətlərə təsirlər edirlər və insanların fikirlərini dəyişə bilirlər. İnsanları öz arxasınca aparmaq qabiliyyətinə və enerjiyə malik olurlar.
Şəxsiyyət cəmiyyətdə, onun institutlarında, sityasət mərkəzlərində yetişir. Cəmiyyətdə yetişib, zəmanəsinə xas olan şəxsiyyətlərdən biri də Xəlil Fəhimidir.
Xəlil xan Mirzə Mahmud xan oğlu 1876-ci ildə Tehran şəhərində doğulmuşdu. Fəhimülmülk ləqəbini daşıyırdı. O, Kirman vəziri Mirzə İsmayıl xanın nəvəsidir.
Xəlil xan Fəhimi Tehran Darülfününün tibb fakültəsini bitirmişdi. Doktor dərəcəsi almışdı. Həkimlik, humanizm onun xislətinə yad idi.
Xəlil xan Fəhimi 1900-cü ildə Xarici İşlər vəzarətində işə daxil olmuşdu. Mütərcim kimi çalışmışdı. Sonra Darültərcümədə fəaliyyət göstərmişdi.
Xəlil xan Fəhimi 1919-cu ildə Daxili İşlər vəzarətində xidmət etmişdi. Sonra Qəzvin şəhər hakiminin müavini olmuşdu. Burdan İran Milli Məclisinə nümayəndə seçilmişdi.
Xəlil xan Fəhimi 1926-cı ildən rəsmi xan ünvanından imtina etmiş, Xəlil Fəhimi kimi tanınmışdı. Həmin çağdan yenidən Xarici İşlər vəzarətinə dönmüşdü.
Xəlil xan Fəhimi İranın Böyük Britaniyada səlahiyyətli səfiri olmuşdu.
Xəlil xan Fəhimi İranın Türkiyədə səlahiyyətli nümayəndəsi olmuşdu. 1935-ci ildə Mustafa Kamal Atatürklə görüşmüşdü.
Xəlil Fəhimi 1939-cu ilədək İranın Ankarada səfiri vəzifəsində çalışmışdı.
Yеni hökumətin ilk addımı sеntyabr ayının 21-də, 1941-ci ildə köhnə aristokrat ailəsindən olan, vaxtilə bir sıra nazir postlarında çalışmış, Ankarada səfir işləmiş Fəhimini (Fəhimülmülkü) Azərbaycana vali təyin еtmək oldu. Bu təyinat еlan olunan gün - sеntyabrın 21-də Əziz Əliyеv artıq Təbrizdə, onun başçılıq еtdiyi qrup Günеy Azərbaycanda işə başlamışdı.
Günеy Azərbaycanda normal həyatın yaradılmasında İran hakimiyyət orqanlarının maraqlı olmadığına diqqəti cəlb еdən Ə. Əliyеv yazırdı:
"Təbriz valisi Fəhimi özü qarışıqlıq salanları himayə еdir. O, yaxşı bilir ki, bir çox sənayе obyеktləri işləmir, iri tacirlər Tеhrana və ingilis işğal zonasına gеdirlər. Bеlə vəziyyətdə vali hеç bir iş görmür və bizim iqtisadi-təsərrüfat həyatını normallaşdırmaqla bağlı bütün tələblərimizdən yayınır. Lakin son vaxtlar mən bildirdim ki, onun fəaliyyətsizliyi barədə bizim səfir vasitəsilə Tеhran hökumətinə məlumat çatdıraçağam. Yalnız bundan sonra o, bir qədər fəallaşdı”.
1942-ci ildə Sovet İttifaqının İrandakı nümayəndəsinin təkidli tələbi ilə Güney Azərbaycandan geri çağrılmışdı.
Xəlil Fəhimi İranın Daxili işlər naziri olmuşdu. Azərbaycan Milli Hökuməti yarandıqdan sonra yalnız dekabr ayında Baş nazir Mirzə İbrahim xan Həkimi Məclisdə iki dəfə, Daxili işlər naziri Xəlil Fəhimi bir dəfə, Maliyyə naziri Əbdülhüseyn Həjir üç dəfə, Hərbi nazir Əli Riyazi iki dəfə hesabat vermişdirlər. Bunların içərisindən Baş nazirin dekabrın 18-də İran Məcisindəki geniş çıxışı daha səciyyəvidir. O qeyd edirdi ki, bir müddət əvvəl Azərbaycanda az bir qrup adam tərəfindən müxtəlif xoşagəlməz söhbətlər başlanmışdır. Onların tələbləri ölkənin əsas qanunu ilə ziddiyyət təşkil etdiyindən hökumət belə tələblərlə hesablaşa bilməzdi. Biz əvvəlcə dinc yolla, danışıqlar yolu ilə bu adamları çəkindirmək istəyirdik. Hesab edirdik ki, bir iranlı olaraq bu adamlar ölkənin mənafeyini, təhlükəsizliyini yüksək tutub düşünülməmiş addımlardan əl çəkəcəklər. Təəssüf ki, bu adamlar öz ziyanlı əməllərindən imtina etmədilər və Təbrizə yeni vali göndəriləndə də ölkənin bütövlüyünə qarşı yönəlmiş planlarını həyata keçirməkdə davam etdilər. Az əvvəl isə bir qrup şəxs özünü nazir kimi təqdim edərək dövlət idarələrini ələ keçirdilər. İndi Tehrana qayıdan valinin hökumətə təqdim etdiyi məruzədən aydın olur ki, bu adamlar öz hökumətlərinə rəsmi xarakter verməyə çalışırlar. Hökumətin tədbirlər planına toxunan Həkimi qeyd etdi ki, 3 və 4-cü ostanlarda vəziyyətə nəzarət etmək, arzuolunmaz qüvvələrin xoşagəlməz cəhdlərinin qarşısını almaq və qayda- qanunu möhkəmləndirmək məqsədilə bu ostanlara mərkəzdən əlavə kömək göndərildi. Lakin sizə məlum olduğu kimi, gözlənildiyinin əksinə olaraq dost və qonşu sayılan ölkə bu məsələdə bizə mane oldu. Nəticədə Tehrandan göndərilən ordu bir müddət Şərifabadda dayandı və bir az əvvəl geri qayıtdı. Bu vilayətlərdə olan kiçik qüvvələr də istədiyi kimi hərəkət edə bilmədilər. Dövlət məmurları və hüquq-mühafizə qüvvələri qiyamçı və təcavüzkar ünsürlərlə üz-üzə dayandığı vaxt nə mərkəzdən kömək ala bildilər, nə də azad fəaliyyət imkanına malik oldular. Digər tərəfdən, qiyamçılar silah və hər cür yardım alırdılar. Onların içərisindəki naməlum adamların sayı getdikcə çoxalırdı. Baxmayaraq ki, onlar az idilər və Azərbaycan əhalisi onlarla həmrəy deyildi, yaratdıqları qorxu və vahimə əsasında onlar öz xəyanətlərini və yolverilməz planlarını həyata keçirib yerli məclis çağırdılar və hökumət təşkil etdilər.
Noyabrın 21-də “Röytеr” agеntliyi məlumat yaydı ki, Е. Bеvin İngiltərə parlamеntinin icma palatasında çıxış еdib və Britaniyanın öz qoşunlarını tədricən İrandan çıxaracağını bildirib. Еyni zamanda Bеvin Azərbaycandakı hadisələrlə bağlı dеputatların suallarına cavab olaraq qеyd еtdi ki, muxtariyyət almağa can atan bir siyasi qrup İranın şimalında fəaliyyətə başlamışdır. Bu qrup İran hökumətinə qarşı silahlı çıxışa əl atmışdır. Lakin bu rayonda Sovеt ordusu olduğundan İran hökuməti bu işi yatırmaqda çətinliklərlə qarşılaşmışdır. Noyabrın 24-də Xarici işlər nazirinin müavini Hümayun, noyabrın 25-də Daxili işlər naziri Fəhimi məclisdə Azərbaycandakı hadisələrlə bağlı çıxış еtdi.
Xəlil Fəhimi 1945-ci ildə yenidən Güney Azərbaycana ostandar təyin olunmuşdu. Araqaşdırmaqla məşğul olmuşdu.
Seyid Cəfər Pişəvəri yazırdı: “Fəhiminin bu təşkilatı pozması İran mürtəcelərinin ən çox işlətdiyi klassik tədbir ilə əncam tapdı. Uzun müddət dəstəbazlıq, firqəçilik və intriqa ilə ömür sürən bu köhnə qurd sabiqdən polis idarəsi ilə mərbut olub, qolçomaqlıq və oğurluqla məruf (məşhur) olan lotulardan məşhur Quliyevləri və qeyrilərini bu təşkilatın içərisinə daxil edib, onların vasitəsilə xalqı təhdid etmək, ev soymaq, adam öldürmək, pul almaq kimi işlərlə təşkilatı bədnam etdikdən sonra, həmin bəhanə ilə İsrafil Qadiri və Səlim Hacızadəni toqif (tutub) edib, təşkilatı tamamilə pozub ortadan çıxartdı”.
Seyid Cəfər Pişəvəri sonra yazırdı:
“Fəhimi mahir bir diplomat, amma bir mürtəce olduğuna baxmayaraq öz məqam və şəxsiyyətinə artıq dərəcə əlaqəmənd özünü tapıb fəhlə təşkilatının başına gətirdiyi satqın bir adam mütəkkəbbir və ədəbsiz bir şəxsin hərəkətinə təhəmmül edən deyildi. O, bir neçə dəfə işarə və kinayə ilə hərifi (tərəfi) başa salmaq istəyirsə, Xəlil özünün arxasında böyük qüdrət hiss etdiyinə görə onun işlərinə məşğərə ilə cavab verdi. İş bu yerə gəldikdə Fəhiminin təklifi bəlli idi. O özünün tikdiyi binanı dağıtmağı da bacarırdı.
Xəlilin qabaq hərəkətlərindən əlavə ittihadiyyələrin güclənmələri və bütün fəhlə sinfinin onların ətrafında toplanması da Fəhiminin xoşuna gələn işlərdən deyildi. O öz əli ilə öz başına bəla açdığını tez bir zamanda hiss etməyə başladı. Geridəki xətərdən qurtarmaq, onun üçün çox da çətin iş ola bilməzdi. Çünki o, özünün tamam ömrünü fitnə və fəsad və tiryəklə keçirmiş köhnə cavanlardan idi. Təbrizin bugünkü mühüti isə hər macəraya müsaid idi”.
Xəlil Fəhimi 1948-ci ildə yenidən İranın Daxili işlər naziri olmuşdu.
Xəlil Fəhimi 1953-cü ildə Tehran şəhərində vəfat edib.
Şəxsiyyətlər siyasətin hər sahəsində yüksələn xətlə inkişafına təsirlər edirlər. Təkan və əyləc isə özlərinə, yürütdükləri siyasətə qalıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 28-07-2020 00:40 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Cəmiyyətdə yaşayış tərzi formalaşır. Adət-ənənələr öz təsdiqini cəmiyyətdə tapır. Cəmiyyətdə qaydalar, məişət qaydaları formalaşır. Məişət qaydaları cəmiyyətin sosial tərzini müəyyən edir. Cəmiyyət qaydaları həm də hüquq normaları ilə formalaşır. Cəmiyyətdə əxlaq qaydaları da mövcud olur. Bu əxlaq qaydaları cəmiyyət hüququnun əsaslarını meydana gətirir. Cəmiyyət hüququ öz mənbəyini həm əxlaq, həm də hüquq qaydalarından götürür. Bu baxımdan cəmiyyət adətlə, rasional hüquqla yaranan bir strukturdur, qurumdur.
Cəmiyyət öz qurumlarında insanların şəxsiyyət kimi yetişməsini təmin edir. Şəxsiyyətlər cəmiyyətlərə təsirlər edirlər və insanların fikirlərini dəyişə bilirlər. İnsanları öz arxasınca aparmaq qabiliyyətinə və enerjiyə malik olurlar.
Şəxsiyyət cəmiyyətdə, onun institutlarında, sityasət mərkəzlərində yetişir. Cəmiyyətdə yetişib, zəmanəsinə xas olan şəxsiyyətlərdən biri də Xəlil Fəhimidir.
Xəlil xan Mirzə Mahmud xan oğlu 1876-ci ildə Tehran şəhərində doğulmuşdu. Fəhimülmülk ləqəbini daşıyırdı. O, Kirman vəziri Mirzə İsmayıl xanın nəvəsidir.
Xəlil xan Fəhimi Tehran Darülfününün tibb fakültəsini bitirmişdi. Doktor dərəcəsi almışdı. Həkimlik, humanizm onun xislətinə yad idi.
Xəlil xan Fəhimi 1900-cü ildə Xarici İşlər vəzarətində işə daxil olmuşdu. Mütərcim kimi çalışmışdı. Sonra Darültərcümədə fəaliyyət göstərmişdi.
Xəlil xan Fəhimi 1919-cu ildə Daxili İşlər vəzarətində xidmət etmişdi. Sonra Qəzvin şəhər hakiminin müavini olmuşdu. Burdan İran Milli Məclisinə nümayəndə seçilmişdi.
Xəlil xan Fəhimi 1926-cı ildən rəsmi xan ünvanından imtina etmiş, Xəlil Fəhimi kimi tanınmışdı. Həmin çağdan yenidən Xarici İşlər vəzarətinə dönmüşdü.
Xəlil xan Fəhimi İranın Böyük Britaniyada səlahiyyətli səfiri olmuşdu.
Xəlil xan Fəhimi İranın Türkiyədə səlahiyyətli nümayəndəsi olmuşdu. 1935-ci ildə Mustafa Kamal Atatürklə görüşmüşdü.
Xəlil Fəhimi 1939-cu ilədək İranın Ankarada səfiri vəzifəsində çalışmışdı.
Yеni hökumətin ilk addımı sеntyabr ayının 21-də, 1941-ci ildə köhnə aristokrat ailəsindən olan, vaxtilə bir sıra nazir postlarında çalışmış, Ankarada səfir işləmiş Fəhimini (Fəhimülmülkü) Azərbaycana vali təyin еtmək oldu. Bu təyinat еlan olunan gün - sеntyabrın 21-də Əziz Əliyеv artıq Təbrizdə, onun başçılıq еtdiyi qrup Günеy Azərbaycanda işə başlamışdı.
Günеy Azərbaycanda normal həyatın yaradılmasında İran hakimiyyət orqanlarının maraqlı olmadığına diqqəti cəlb еdən Ə. Əliyеv yazırdı:
"Təbriz valisi Fəhimi özü qarışıqlıq salanları himayə еdir. O, yaxşı bilir ki, bir çox sənayе obyеktləri işləmir, iri tacirlər Tеhrana və ingilis işğal zonasına gеdirlər. Bеlə vəziyyətdə vali hеç bir iş görmür və bizim iqtisadi-təsərrüfat həyatını normallaşdırmaqla bağlı bütün tələblərimizdən yayınır. Lakin son vaxtlar mən bildirdim ki, onun fəaliyyətsizliyi barədə bizim səfir vasitəsilə Tеhran hökumətinə məlumat çatdıraçağam. Yalnız bundan sonra o, bir qədər fəallaşdı”.
1942-ci ildə Sovet İttifaqının İrandakı nümayəndəsinin təkidli tələbi ilə Güney Azərbaycandan geri çağrılmışdı.
Xəlil Fəhimi İranın Daxili işlər naziri olmuşdu. Azərbaycan Milli Hökuməti yarandıqdan sonra yalnız dekabr ayında Baş nazir Mirzə İbrahim xan Həkimi Məclisdə iki dəfə, Daxili işlər naziri Xəlil Fəhimi bir dəfə, Maliyyə naziri Əbdülhüseyn Həjir üç dəfə, Hərbi nazir Əli Riyazi iki dəfə hesabat vermişdirlər. Bunların içərisindən Baş nazirin dekabrın 18-də İran Məcisindəki geniş çıxışı daha səciyyəvidir. O qeyd edirdi ki, bir müddət əvvəl Azərbaycanda az bir qrup adam tərəfindən müxtəlif xoşagəlməz söhbətlər başlanmışdır. Onların tələbləri ölkənin əsas qanunu ilə ziddiyyət təşkil etdiyindən hökumət belə tələblərlə hesablaşa bilməzdi. Biz əvvəlcə dinc yolla, danışıqlar yolu ilə bu adamları çəkindirmək istəyirdik. Hesab edirdik ki, bir iranlı olaraq bu adamlar ölkənin mənafeyini, təhlükəsizliyini yüksək tutub düşünülməmiş addımlardan əl çəkəcəklər. Təəssüf ki, bu adamlar öz ziyanlı əməllərindən imtina etmədilər və Təbrizə yeni vali göndəriləndə də ölkənin bütövlüyünə qarşı yönəlmiş planlarını həyata keçirməkdə davam etdilər. Az əvvəl isə bir qrup şəxs özünü nazir kimi təqdim edərək dövlət idarələrini ələ keçirdilər. İndi Tehrana qayıdan valinin hökumətə təqdim etdiyi məruzədən aydın olur ki, bu adamlar öz hökumətlərinə rəsmi xarakter verməyə çalışırlar. Hökumətin tədbirlər planına toxunan Həkimi qeyd etdi ki, 3 və 4-cü ostanlarda vəziyyətə nəzarət etmək, arzuolunmaz qüvvələrin xoşagəlməz cəhdlərinin qarşısını almaq və qayda- qanunu möhkəmləndirmək məqsədilə bu ostanlara mərkəzdən əlavə kömək göndərildi. Lakin sizə məlum olduğu kimi, gözlənildiyinin əksinə olaraq dost və qonşu sayılan ölkə bu məsələdə bizə mane oldu. Nəticədə Tehrandan göndərilən ordu bir müddət Şərifabadda dayandı və bir az əvvəl geri qayıtdı. Bu vilayətlərdə olan kiçik qüvvələr də istədiyi kimi hərəkət edə bilmədilər. Dövlət məmurları və hüquq-mühafizə qüvvələri qiyamçı və təcavüzkar ünsürlərlə üz-üzə dayandığı vaxt nə mərkəzdən kömək ala bildilər, nə də azad fəaliyyət imkanına malik oldular. Digər tərəfdən, qiyamçılar silah və hər cür yardım alırdılar. Onların içərisindəki naməlum adamların sayı getdikcə çoxalırdı. Baxmayaraq ki, onlar az idilər və Azərbaycan əhalisi onlarla həmrəy deyildi, yaratdıqları qorxu və vahimə əsasında onlar öz xəyanətlərini və yolverilməz planlarını həyata keçirib yerli məclis çağırdılar və hökumət təşkil etdilər.
Noyabrın 21-də “Röytеr” agеntliyi məlumat yaydı ki, Е. Bеvin İngiltərə parlamеntinin icma palatasında çıxış еdib və Britaniyanın öz qoşunlarını tədricən İrandan çıxaracağını bildirib. Еyni zamanda Bеvin Azərbaycandakı hadisələrlə bağlı dеputatların suallarına cavab olaraq qеyd еtdi ki, muxtariyyət almağa can atan bir siyasi qrup İranın şimalında fəaliyyətə başlamışdır. Bu qrup İran hökumətinə qarşı silahlı çıxışa əl atmışdır. Lakin bu rayonda Sovеt ordusu olduğundan İran hökuməti bu işi yatırmaqda çətinliklərlə qarşılaşmışdır. Noyabrın 24-də Xarici işlər nazirinin müavini Hümayun, noyabrın 25-də Daxili işlər naziri Fəhimi məclisdə Azərbaycandakı hadisələrlə bağlı çıxış еtdi.
Xəlil Fəhimi 1945-ci ildə yenidən Güney Azərbaycana ostandar təyin olunmuşdu. Araqaşdırmaqla məşğul olmuşdu.
Seyid Cəfər Pişəvəri yazırdı: “Fəhiminin bu təşkilatı pozması İran mürtəcelərinin ən çox işlətdiyi klassik tədbir ilə əncam tapdı. Uzun müddət dəstəbazlıq, firqəçilik və intriqa ilə ömür sürən bu köhnə qurd sabiqdən polis idarəsi ilə mərbut olub, qolçomaqlıq və oğurluqla məruf (məşhur) olan lotulardan məşhur Quliyevləri və qeyrilərini bu təşkilatın içərisinə daxil edib, onların vasitəsilə xalqı təhdid etmək, ev soymaq, adam öldürmək, pul almaq kimi işlərlə təşkilatı bədnam etdikdən sonra, həmin bəhanə ilə İsrafil Qadiri və Səlim Hacızadəni toqif (tutub) edib, təşkilatı tamamilə pozub ortadan çıxartdı”.
Seyid Cəfər Pişəvəri sonra yazırdı:
“Fəhimi mahir bir diplomat, amma bir mürtəce olduğuna baxmayaraq öz məqam və şəxsiyyətinə artıq dərəcə əlaqəmənd özünü tapıb fəhlə təşkilatının başına gətirdiyi satqın bir adam mütəkkəbbir və ədəbsiz bir şəxsin hərəkətinə təhəmmül edən deyildi. O, bir neçə dəfə işarə və kinayə ilə hərifi (tərəfi) başa salmaq istəyirsə, Xəlil özünün arxasında böyük qüdrət hiss etdiyinə görə onun işlərinə məşğərə ilə cavab verdi. İş bu yerə gəldikdə Fəhiminin təklifi bəlli idi. O özünün tikdiyi binanı dağıtmağı da bacarırdı.
Xəlilin qabaq hərəkətlərindən əlavə ittihadiyyələrin güclənmələri və bütün fəhlə sinfinin onların ətrafında toplanması da Fəhiminin xoşuna gələn işlərdən deyildi. O öz əli ilə öz başına bəla açdığını tez bir zamanda hiss etməyə başladı. Geridəki xətərdən qurtarmaq, onun üçün çox da çətin iş ola bilməzdi. Çünki o, özünün tamam ömrünü fitnə və fəsad və tiryəklə keçirmiş köhnə cavanlardan idi. Təbrizin bugünkü mühüti isə hər macəraya müsaid idi”.
Xəlil Fəhimi 1948-ci ildə yenidən İranın Daxili işlər naziri olmuşdu.
Xəlil Fəhimi 1953-cü ildə Tehran şəhərində vəfat edib.
Şəxsiyyətlər siyasətin hər sahəsində yüksələn xətlə inkişafına təsirlər edirlər. Təkan və əyləc isə özlərinə, yürütdükləri siyasətə qalıb.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
