23:15 / 03-04-2025
Daha üç jurnalistin həbs müddəti uzadılıb
23:02 / 03-04-2025
Zelenski: Müharibə yaxın vaxtlarda dayandırıla bilər
22:44 / 03-04-2025
Gürcüstan prezidenti Azərbaycana səfərə hazırlaşır
20:46 / 03-04-2025
İşxanyan Bakıda məhkəmədə: "Serj Sarkisyan..." - Yenilənib
20:22 / 03-04-2025
Pentaqon Rusiya-Çin hərbi əməkdaşlığından narahatdır
19:17 / 03-04-2025
Baş Prokurorluq daha iki blogeri istintaqa çağırıb - (Yenilənib)
18:41 / 03-04-2025
Rusiya XİN başçısının müavini Rəhman Mustafayevlə görüşüb
18:00 / 03-04-2025
Jurnalist Xanım Nağıyeva vəzifəyə təyin olunub
17:54 / 03-04-2025
Onlara "miçman" rütbəsi veriləcək
17:35 / 03-04-2025
Eldar Əzizova yeni müavin təyin olunub
17:23 / 03-04-2025
Goranboyda valideyn müəllimi döyüb
17:15 / 03-04-2025
Mətbuat katibi: "Fransanın iddialarını qətiyyətlə rədd edirik"
17:07 / 03-04-2025
David İxşanyan erməni sakinləri günahlandırıb
16:57 / 03-04-2025
Sahil Babayev xidmət rəisini vəzifədən azad edib
16:57 / 03-04-2025
Bakı və İrəvan anti-Rusiya siyasətindən geri çəkilir
16:25 / 03-04-2025
Müharibə təhlükəsi: İsveç 60 mindən çox nüvə bunkeri hazırlayır - Foto
16:16 / 03-04-2025
Həsən Kür xəstəxanadan evə buraxılıb: "Yaddaş pozunutusu var, yeriyə bilmir"
16:08 / 03-04-2025
Misir prezidenti İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb
15:47 / 03-04-2025
Dövlət qurumunda dava: rəis işçini tutdurub
15:24 / 03-04-2025
Astaraya PUA ilə keçirilən narkotik aşkarlanıb, bir nəfər tutulub - Foto
15:12 / 03-04-2025
AQTA-nın Gəncə-Daşkəsən Regional Bölməsinə rəis təyin olunub
14:46 / 03-04-2025
Cəlaloğlu: İki ölkə Azərbaycan və Ermənistanın sülh sazişi imzalamasına mane olur
14:38 / 03-04-2025
Azərbaycan və Monteneqro XİN-ləri arasında siyasi məsləhətləşmələr aparılıb
14:38 / 03-04-2025
Ağdərədə iki şəhidə aid olduğu qalıqların tapılması ilə bağlı araşdırma aparılır (Yenilənib)
14:03 / 03-04-2025
“Sabah” klubu cərimələnib
14:00 / 03-04-2025
Yeni hərbi qarşıdurma başlaya bilər - Professor
13:22 / 03-04-2025
Müəllimlərin iş yerinin dəyişdirilməsi üzrə müsabiqə başlayır
13:13 / 03-04-2025
Xahiş edirəm, tədbir görün! - Akif Abbasov yazır
12:49 / 03-04-2025
Bakı-Quba yolunda qəza baş verib, partlayış təhlükəsi yaranıb - Video
12:24 / 03-04-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:54 / 01-04-2025
Professorun arzuları - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
00:03 / 30-03-2025
Bu gün Ramazan bayramıdır
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
12:54 / 01-04-2025
İran prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə hazırlaşır
10:52 / 30-03-2025
Səudiyyə Ərəbistanının Kralı İlham Əliyevi təbrik edib
08:25 / 01-04-2025
Ordumuzun mövqeləri 7 istiqamətdən atəşə tutulub
11:01 / 01-04-2025
CHP-nin boykot çağırışı: Türkiyədə narazılıq dalğası daha da genişlənə bilər
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
Tarixdən gizlədilmiş ad - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 26-03-2021 11:07 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tanınmış ictimai-siyasi xadim Müzəffər xan Aləmin adı, hətta ölümü də xalqdan gizlədilib. İnternet resurslarında onun bir fotosunu da tapa bilməzsiniz. Nədəni sadədir. “Ariyana günəşi”, “İran şahənşahı” Məhəmmədrza şah Pəhləviyə xəyanət edib. Gəlin onun yaşam yoluna nəzər salaq.
Müzəffər xan İranda məşhur olan Aləm ailəsinə məxsusdur. Bu ailə soy-kök etibarı ilə Qəzvin şəhərinə bağlı idi. Babaları Avşar və Səfəvi dövlətlərinə xidmət etmişdilər. Qəzvində Aşuri soyadı ilə tanınırdılar.
Qacarlar dövründə Əmir-divan Mirzə Məhəmməd Nəbi xan Qəzvini bu ailədən Hacı İsmayıl xan Aşurinin qızı ilə ailə qurub. Bu izdivac Aləm ailəsini aləmdə məşhur edib.
Müzəffər Aləm 1882-ci ildə Osmanlı imperiyasının Trabzon şəhərində anadan olub. Atası Mirzə Əliəkbər xan Mötamədəlvüzəra Qəzvini Bakı, İstanbul, Dəməşq, Bağdad şəhərlərində konsul işləyib. Növbəti xidməti yerində, Trabzonda Müzəffər xan dünyaya gəlib. İlk təhsilini Bakıda, sonra Tehranda alıb. İstanbulda Osmanlı Hərbiyyə məktəbində oxuyub. Sonra Fransaya Sen-Sir (Saint Sier) Artileriya məktəbində təhsilini davam etdirib.
Müzəffər xan vətənə döndükdən sonra İran Xarici İşlər vəzarətində işə düzəlib. Dəməşq şəhərində konsul kimi xidmət edib.
Müzəffər xan 1910-cu ildə Xarici İşlər vəzarətindən istefa verib. Elə həmin ildə sərhəng (polkovnik) rütbəsində Xorasan ordusunda vəzifə tutub. Ona bu işdə hərbi nazir Əhməd xan Qəvaməddövlə yardım göstərib. Orduda Salari Müzəffər ləqəbini daşıyıb. Ardınca sərtib (briqadir) rütbəsi alıb.
Müzəffər xan 1911-ci ildə Kürdüstan əyalətinə vali göndərilib.
Müzəffər xan Aləm bir müddət nəzmiyyə idarəsinin rəisi Yeprem xanın müavini olub. 1912-ci ildə Yeprem xan öldürüləndən sonra Nəzmiyyə idarəsinə (İran Polis təşkilatına) rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm İran Kazak briqadasında xidmət edib. Burda xidmət edərkən Sultan Əhməd şah Qacar ona Sərdari İntisar ləqəbini verib. (Mustovfi, Şərḥ-e zendagani, c. II, s. 380)
Müzəffər xan Aləm 1918-ci ildə Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin Baş nazirliyi dönəmində qiyamçı İsmayıl ağa Simitqonun məhv edilməsi üçün Cənubi Azərbaycana göndərilib. (Kəsrəvi, Azərbaycan, s. 853, 854-861).
Müzəffər xan Aləm Cənubi Azərbaycan ordusuna komandanlıq edib. Orda valinin müavini olub, Şeyx Məhəmməd Xiyabaniyə qarşı vuruşub. (Əli Azəri, Qiyam-e Şeyx Məḥəmməd Xiybani, Tehran, 1967, s. 243)
Müzəffər xan Aləm sonra İsfahan ordusuna komandanlıq edib.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə hərbi nazir Rza xan Sərdar Sipəhə sui-qəsd şübhəsi ilə tutulub. (Mehdiqulu xan Hidayət Müxbirüssəlṭənə, Xaṭerat o ḵaṭarat: tuşa-i əz tarix-e şeş padşah və guşa-i əz tarix zendəgi-e mən, Tehran, 1950, s.456-457) Yoxlanıldıqdan sonra şübhələr puça çıxıb.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə yenidən İran polisinə rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm 1924-cü ildə Kürdüstana vali göndərilib. (Şeyx Məḥəmməd Marduk Kürdüstani, Tarix-e Kord və Kordestan və təvabeʿ ya Tarix-e Marduka, c. 2. 1974, s.403)
Müzəffər xan Aləm sonra ard-arda Xəlici-Fars limanına (1927), Lorestan (1929), Fars və Azərbaycan (1930) əyalətlərinin başçısı olub.
Müzəffər xan Aləm 1936-cı ildə İran Ticarət təşkilatına rəhbərlik edib. SSRİ-yə göndərilən ticari nümayəndəliyə başçısı olub. (Əli Vəkili, Davər və şerkat-e mərkəzi, Tehran, 1964, s. 32)
Müzəffər xan Aləm 7 mart 1939-cu ildən 20 aprel 1943-cü ilədək İranın Xarici işlər vəziri işləyib.
Müzəffər xan Aləm 1953-cü ildə İranın İraqda səlahiyyətli səfiri olub. Məhəmmədrza şah dövlət çevrilişindən qorxub İrandan İtaliyaya qaçarkən İraqdan Romaya uçub. Müzəffər xan Aləm onunla görüşməkdən boyun qaçırıb. Məhəmməd Müsəddiq devriləndən sonra şah İrana qayıdarkən İraq hava limanından istifadə edib. Şahla görüşməyə gələn Aləmə töhmət verilib. (Qulamrza Müṣəvvir-e Rəḥmani, Xaṭerat-e siyasi, Tehran, 1985, s. 227) O, bu hərəkətdən sonra İraqdan Suriyaya gedib. Bir müddət Dəməşqdə yaşayıb. Burdan Fransaya yollanıb, mühacirətdə yaşayıb. Vətənə qayıtmaq haqqında dəfələrlə xahişlər edib, hər dəfə də istəyi geri çevrilib. Kiçik qardaşı, senator Cəmşid xan Aləmin xahişindən sonra vətənə dönə bilib.
Müzəffər xan Aləm 1973-cü ildə Tehran şəhərində vəfat edib. Onun vəfatı ictimaiyyətdən gizlədilib.
Müzəffər xan Aləmin Səttar xan, Hamid xan, Vahid xan və Fərid xan adlı oğlanları var.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-03-2021 11:07 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tanınmış ictimai-siyasi xadim Müzəffər xan Aləmin adı, hətta ölümü də xalqdan gizlədilib. İnternet resurslarında onun bir fotosunu da tapa bilməzsiniz. Nədəni sadədir. “Ariyana günəşi”, “İran şahənşahı” Məhəmmədrza şah Pəhləviyə xəyanət edib. Gəlin onun yaşam yoluna nəzər salaq.
Müzəffər xan İranda məşhur olan Aləm ailəsinə məxsusdur. Bu ailə soy-kök etibarı ilə Qəzvin şəhərinə bağlı idi. Babaları Avşar və Səfəvi dövlətlərinə xidmət etmişdilər. Qəzvində Aşuri soyadı ilə tanınırdılar.
Qacarlar dövründə Əmir-divan Mirzə Məhəmməd Nəbi xan Qəzvini bu ailədən Hacı İsmayıl xan Aşurinin qızı ilə ailə qurub. Bu izdivac Aləm ailəsini aləmdə məşhur edib.
Müzəffər Aləm 1882-ci ildə Osmanlı imperiyasının Trabzon şəhərində anadan olub. Atası Mirzə Əliəkbər xan Mötamədəlvüzəra Qəzvini Bakı, İstanbul, Dəməşq, Bağdad şəhərlərində konsul işləyib. Növbəti xidməti yerində, Trabzonda Müzəffər xan dünyaya gəlib. İlk təhsilini Bakıda, sonra Tehranda alıb. İstanbulda Osmanlı Hərbiyyə məktəbində oxuyub. Sonra Fransaya Sen-Sir (Saint Sier) Artileriya məktəbində təhsilini davam etdirib.
Müzəffər xan vətənə döndükdən sonra İran Xarici İşlər vəzarətində işə düzəlib. Dəməşq şəhərində konsul kimi xidmət edib.
Müzəffər xan 1910-cu ildə Xarici İşlər vəzarətindən istefa verib. Elə həmin ildə sərhəng (polkovnik) rütbəsində Xorasan ordusunda vəzifə tutub. Ona bu işdə hərbi nazir Əhməd xan Qəvaməddövlə yardım göstərib. Orduda Salari Müzəffər ləqəbini daşıyıb. Ardınca sərtib (briqadir) rütbəsi alıb.
Müzəffər xan 1911-ci ildə Kürdüstan əyalətinə vali göndərilib.
Müzəffər xan Aləm bir müddət nəzmiyyə idarəsinin rəisi Yeprem xanın müavini olub. 1912-ci ildə Yeprem xan öldürüləndən sonra Nəzmiyyə idarəsinə (İran Polis təşkilatına) rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm İran Kazak briqadasında xidmət edib. Burda xidmət edərkən Sultan Əhməd şah Qacar ona Sərdari İntisar ləqəbini verib. (Mustovfi, Şərḥ-e zendagani, c. II, s. 380)
Müzəffər xan Aləm 1918-ci ildə Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin Baş nazirliyi dönəmində qiyamçı İsmayıl ağa Simitqonun məhv edilməsi üçün Cənubi Azərbaycana göndərilib. (Kəsrəvi, Azərbaycan, s. 853, 854-861).
Müzəffər xan Aləm Cənubi Azərbaycan ordusuna komandanlıq edib. Orda valinin müavini olub, Şeyx Məhəmməd Xiyabaniyə qarşı vuruşub. (Əli Azəri, Qiyam-e Şeyx Məḥəmməd Xiybani, Tehran, 1967, s. 243)
Müzəffər xan Aləm sonra İsfahan ordusuna komandanlıq edib.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə hərbi nazir Rza xan Sərdar Sipəhə sui-qəsd şübhəsi ilə tutulub. (Mehdiqulu xan Hidayət Müxbirüssəlṭənə, Xaṭerat o ḵaṭarat: tuşa-i əz tarix-e şeş padşah və guşa-i əz tarix zendəgi-e mən, Tehran, 1950, s.456-457) Yoxlanıldıqdan sonra şübhələr puça çıxıb.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə yenidən İran polisinə rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm 1924-cü ildə Kürdüstana vali göndərilib. (Şeyx Məḥəmməd Marduk Kürdüstani, Tarix-e Kord və Kordestan və təvabeʿ ya Tarix-e Marduka, c. 2. 1974, s.403)
Müzəffər xan Aləm sonra ard-arda Xəlici-Fars limanına (1927), Lorestan (1929), Fars və Azərbaycan (1930) əyalətlərinin başçısı olub.
Müzəffər xan Aləm 1936-cı ildə İran Ticarət təşkilatına rəhbərlik edib. SSRİ-yə göndərilən ticari nümayəndəliyə başçısı olub. (Əli Vəkili, Davər və şerkat-e mərkəzi, Tehran, 1964, s. 32)
Müzəffər xan Aləm 7 mart 1939-cu ildən 20 aprel 1943-cü ilədək İranın Xarici işlər vəziri işləyib.
Müzəffər xan Aləm 1953-cü ildə İranın İraqda səlahiyyətli səfiri olub. Məhəmmədrza şah dövlət çevrilişindən qorxub İrandan İtaliyaya qaçarkən İraqdan Romaya uçub. Müzəffər xan Aləm onunla görüşməkdən boyun qaçırıb. Məhəmməd Müsəddiq devriləndən sonra şah İrana qayıdarkən İraq hava limanından istifadə edib. Şahla görüşməyə gələn Aləmə töhmət verilib. (Qulamrza Müṣəvvir-e Rəḥmani, Xaṭerat-e siyasi, Tehran, 1985, s. 227) O, bu hərəkətdən sonra İraqdan Suriyaya gedib. Bir müddət Dəməşqdə yaşayıb. Burdan Fransaya yollanıb, mühacirətdə yaşayıb. Vətənə qayıtmaq haqqında dəfələrlə xahişlər edib, hər dəfə də istəyi geri çevrilib. Kiçik qardaşı, senator Cəmşid xan Aləmin xahişindən sonra vətənə dönə bilib.
Müzəffər xan Aləm 1973-cü ildə Tehran şəhərində vəfat edib. Onun vəfatı ictimaiyyətdən gizlədilib.
Müzəffər xan Aləmin Səttar xan, Hamid xan, Vahid xan və Fərid xan adlı oğlanları var.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
