00:25 / 27-06-2025
"Azərbaycanfilm"in ərazisindəki yanğın söndürülüb (Yenilənib)
00:02 / 27-06-2025
Emil Mehtiyev İdarə rəisi təyin olunub
18:04 / 26-06-2025
Narkotik satan ata və oğlu tutulub
16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
15:59 / 25-06-2025
Kansler: Rusiya Avropanın sülh və siyasi nizamını təhdid edir
15:40 / 25-06-2025
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
15:35 / 25-06-2025
Tramp Haaqada Zelenski ilə görüşəcək
15:29 / 25-06-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
15:26 / 25-06-2025
İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatı ilə bağlı sazişi təsdiqləyib
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
23:45 / 23-06-2025
Bakıdan Qətərə uçan təyyarə yarıyoldan geri dönüb
Tarixdən gizlədilmiş ad - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 26-03-2021 11:07 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tanınmış ictimai-siyasi xadim Müzəffər xan Aləmin adı, hətta ölümü də xalqdan gizlədilib. İnternet resurslarında onun bir fotosunu da tapa bilməzsiniz. Nədəni sadədir. “Ariyana günəşi”, “İran şahənşahı” Məhəmmədrza şah Pəhləviyə xəyanət edib. Gəlin onun yaşam yoluna nəzər salaq.
Müzəffər xan İranda məşhur olan Aləm ailəsinə məxsusdur. Bu ailə soy-kök etibarı ilə Qəzvin şəhərinə bağlı idi. Babaları Avşar və Səfəvi dövlətlərinə xidmət etmişdilər. Qəzvində Aşuri soyadı ilə tanınırdılar.
Qacarlar dövründə Əmir-divan Mirzə Məhəmməd Nəbi xan Qəzvini bu ailədən Hacı İsmayıl xan Aşurinin qızı ilə ailə qurub. Bu izdivac Aləm ailəsini aləmdə məşhur edib.
Müzəffər Aləm 1882-ci ildə Osmanlı imperiyasının Trabzon şəhərində anadan olub. Atası Mirzə Əliəkbər xan Mötamədəlvüzəra Qəzvini Bakı, İstanbul, Dəməşq, Bağdad şəhərlərində konsul işləyib. Növbəti xidməti yerində, Trabzonda Müzəffər xan dünyaya gəlib. İlk təhsilini Bakıda, sonra Tehranda alıb. İstanbulda Osmanlı Hərbiyyə məktəbində oxuyub. Sonra Fransaya Sen-Sir (Saint Sier) Artileriya məktəbində təhsilini davam etdirib.
Müzəffər xan vətənə döndükdən sonra İran Xarici İşlər vəzarətində işə düzəlib. Dəməşq şəhərində konsul kimi xidmət edib.
Müzəffər xan 1910-cu ildə Xarici İşlər vəzarətindən istefa verib. Elə həmin ildə sərhəng (polkovnik) rütbəsində Xorasan ordusunda vəzifə tutub. Ona bu işdə hərbi nazir Əhməd xan Qəvaməddövlə yardım göstərib. Orduda Salari Müzəffər ləqəbini daşıyıb. Ardınca sərtib (briqadir) rütbəsi alıb.
Müzəffər xan 1911-ci ildə Kürdüstan əyalətinə vali göndərilib.
Müzəffər xan Aləm bir müddət nəzmiyyə idarəsinin rəisi Yeprem xanın müavini olub. 1912-ci ildə Yeprem xan öldürüləndən sonra Nəzmiyyə idarəsinə (İran Polis təşkilatına) rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm İran Kazak briqadasında xidmət edib. Burda xidmət edərkən Sultan Əhməd şah Qacar ona Sərdari İntisar ləqəbini verib. (Mustovfi, Şərḥ-e zendagani, c. II, s. 380)
Müzəffər xan Aləm 1918-ci ildə Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin Baş nazirliyi dönəmində qiyamçı İsmayıl ağa Simitqonun məhv edilməsi üçün Cənubi Azərbaycana göndərilib. (Kəsrəvi, Azərbaycan, s. 853, 854-861).
Müzəffər xan Aləm Cənubi Azərbaycan ordusuna komandanlıq edib. Orda valinin müavini olub, Şeyx Məhəmməd Xiyabaniyə qarşı vuruşub. (Əli Azəri, Qiyam-e Şeyx Məḥəmməd Xiybani, Tehran, 1967, s. 243)
Müzəffər xan Aləm sonra İsfahan ordusuna komandanlıq edib.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə hərbi nazir Rza xan Sərdar Sipəhə sui-qəsd şübhəsi ilə tutulub. (Mehdiqulu xan Hidayət Müxbirüssəlṭənə, Xaṭerat o ḵaṭarat: tuşa-i əz tarix-e şeş padşah və guşa-i əz tarix zendəgi-e mən, Tehran, 1950, s.456-457) Yoxlanıldıqdan sonra şübhələr puça çıxıb.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə yenidən İran polisinə rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm 1924-cü ildə Kürdüstana vali göndərilib. (Şeyx Məḥəmməd Marduk Kürdüstani, Tarix-e Kord və Kordestan və təvabeʿ ya Tarix-e Marduka, c. 2. 1974, s.403)
Müzəffər xan Aləm sonra ard-arda Xəlici-Fars limanına (1927), Lorestan (1929), Fars və Azərbaycan (1930) əyalətlərinin başçısı olub.
Müzəffər xan Aləm 1936-cı ildə İran Ticarət təşkilatına rəhbərlik edib. SSRİ-yə göndərilən ticari nümayəndəliyə başçısı olub. (Əli Vəkili, Davər və şerkat-e mərkəzi, Tehran, 1964, s. 32)
Müzəffər xan Aləm 7 mart 1939-cu ildən 20 aprel 1943-cü ilədək İranın Xarici işlər vəziri işləyib.
Müzəffər xan Aləm 1953-cü ildə İranın İraqda səlahiyyətli səfiri olub. Məhəmmədrza şah dövlət çevrilişindən qorxub İrandan İtaliyaya qaçarkən İraqdan Romaya uçub. Müzəffər xan Aləm onunla görüşməkdən boyun qaçırıb. Məhəmməd Müsəddiq devriləndən sonra şah İrana qayıdarkən İraq hava limanından istifadə edib. Şahla görüşməyə gələn Aləmə töhmət verilib. (Qulamrza Müṣəvvir-e Rəḥmani, Xaṭerat-e siyasi, Tehran, 1985, s. 227) O, bu hərəkətdən sonra İraqdan Suriyaya gedib. Bir müddət Dəməşqdə yaşayıb. Burdan Fransaya yollanıb, mühacirətdə yaşayıb. Vətənə qayıtmaq haqqında dəfələrlə xahişlər edib, hər dəfə də istəyi geri çevrilib. Kiçik qardaşı, senator Cəmşid xan Aləmin xahişindən sonra vətənə dönə bilib.
Müzəffər xan Aləm 1973-cü ildə Tehran şəhərində vəfat edib. Onun vəfatı ictimaiyyətdən gizlədilib.
Müzəffər xan Aləmin Səttar xan, Hamid xan, Vahid xan və Fərid xan adlı oğlanları var.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-03-2021 11:07 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tanınmış ictimai-siyasi xadim Müzəffər xan Aləmin adı, hətta ölümü də xalqdan gizlədilib. İnternet resurslarında onun bir fotosunu da tapa bilməzsiniz. Nədəni sadədir. “Ariyana günəşi”, “İran şahənşahı” Məhəmmədrza şah Pəhləviyə xəyanət edib. Gəlin onun yaşam yoluna nəzər salaq.
Müzəffər xan İranda məşhur olan Aləm ailəsinə məxsusdur. Bu ailə soy-kök etibarı ilə Qəzvin şəhərinə bağlı idi. Babaları Avşar və Səfəvi dövlətlərinə xidmət etmişdilər. Qəzvində Aşuri soyadı ilə tanınırdılar.
Qacarlar dövründə Əmir-divan Mirzə Məhəmməd Nəbi xan Qəzvini bu ailədən Hacı İsmayıl xan Aşurinin qızı ilə ailə qurub. Bu izdivac Aləm ailəsini aləmdə məşhur edib.
Müzəffər Aləm 1882-ci ildə Osmanlı imperiyasının Trabzon şəhərində anadan olub. Atası Mirzə Əliəkbər xan Mötamədəlvüzəra Qəzvini Bakı, İstanbul, Dəməşq, Bağdad şəhərlərində konsul işləyib. Növbəti xidməti yerində, Trabzonda Müzəffər xan dünyaya gəlib. İlk təhsilini Bakıda, sonra Tehranda alıb. İstanbulda Osmanlı Hərbiyyə məktəbində oxuyub. Sonra Fransaya Sen-Sir (Saint Sier) Artileriya məktəbində təhsilini davam etdirib.
Müzəffər xan vətənə döndükdən sonra İran Xarici İşlər vəzarətində işə düzəlib. Dəməşq şəhərində konsul kimi xidmət edib.
Müzəffər xan 1910-cu ildə Xarici İşlər vəzarətindən istefa verib. Elə həmin ildə sərhəng (polkovnik) rütbəsində Xorasan ordusunda vəzifə tutub. Ona bu işdə hərbi nazir Əhməd xan Qəvaməddövlə yardım göstərib. Orduda Salari Müzəffər ləqəbini daşıyıb. Ardınca sərtib (briqadir) rütbəsi alıb.
Müzəffər xan 1911-ci ildə Kürdüstan əyalətinə vali göndərilib.
Müzəffər xan Aləm bir müddət nəzmiyyə idarəsinin rəisi Yeprem xanın müavini olub. 1912-ci ildə Yeprem xan öldürüləndən sonra Nəzmiyyə idarəsinə (İran Polis təşkilatına) rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm İran Kazak briqadasında xidmət edib. Burda xidmət edərkən Sultan Əhməd şah Qacar ona Sərdari İntisar ləqəbini verib. (Mustovfi, Şərḥ-e zendagani, c. II, s. 380)
Müzəffər xan Aləm 1918-ci ildə Mirzə Həsən xan Vüsuqəddövlənin Baş nazirliyi dönəmində qiyamçı İsmayıl ağa Simitqonun məhv edilməsi üçün Cənubi Azərbaycana göndərilib. (Kəsrəvi, Azərbaycan, s. 853, 854-861).
Müzəffər xan Aləm Cənubi Azərbaycan ordusuna komandanlıq edib. Orda valinin müavini olub, Şeyx Məhəmməd Xiyabaniyə qarşı vuruşub. (Əli Azəri, Qiyam-e Şeyx Məḥəmməd Xiybani, Tehran, 1967, s. 243)
Müzəffər xan Aləm sonra İsfahan ordusuna komandanlıq edib.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə hərbi nazir Rza xan Sərdar Sipəhə sui-qəsd şübhəsi ilə tutulub. (Mehdiqulu xan Hidayət Müxbirüssəlṭənə, Xaṭerat o ḵaṭarat: tuşa-i əz tarix-e şeş padşah və guşa-i əz tarix zendəgi-e mən, Tehran, 1950, s.456-457) Yoxlanıldıqdan sonra şübhələr puça çıxıb.
Müzəffər xan Aləm 1923-cü ildə yenidən İran polisinə rəhbərlik edib.
Müzəffər xan Aləm 1924-cü ildə Kürdüstana vali göndərilib. (Şeyx Məḥəmməd Marduk Kürdüstani, Tarix-e Kord və Kordestan və təvabeʿ ya Tarix-e Marduka, c. 2. 1974, s.403)
Müzəffər xan Aləm sonra ard-arda Xəlici-Fars limanına (1927), Lorestan (1929), Fars və Azərbaycan (1930) əyalətlərinin başçısı olub.
Müzəffər xan Aləm 1936-cı ildə İran Ticarət təşkilatına rəhbərlik edib. SSRİ-yə göndərilən ticari nümayəndəliyə başçısı olub. (Əli Vəkili, Davər və şerkat-e mərkəzi, Tehran, 1964, s. 32)
Müzəffər xan Aləm 7 mart 1939-cu ildən 20 aprel 1943-cü ilədək İranın Xarici işlər vəziri işləyib.
Müzəffər xan Aləm 1953-cü ildə İranın İraqda səlahiyyətli səfiri olub. Məhəmmədrza şah dövlət çevrilişindən qorxub İrandan İtaliyaya qaçarkən İraqdan Romaya uçub. Müzəffər xan Aləm onunla görüşməkdən boyun qaçırıb. Məhəmməd Müsəddiq devriləndən sonra şah İrana qayıdarkən İraq hava limanından istifadə edib. Şahla görüşməyə gələn Aləmə töhmət verilib. (Qulamrza Müṣəvvir-e Rəḥmani, Xaṭerat-e siyasi, Tehran, 1985, s. 227) O, bu hərəkətdən sonra İraqdan Suriyaya gedib. Bir müddət Dəməşqdə yaşayıb. Burdan Fransaya yollanıb, mühacirətdə yaşayıb. Vətənə qayıtmaq haqqında dəfələrlə xahişlər edib, hər dəfə də istəyi geri çevrilib. Kiçik qardaşı, senator Cəmşid xan Aləmin xahişindən sonra vətənə dönə bilib.
Müzəffər xan Aləm 1973-cü ildə Tehran şəhərində vəfat edib. Onun vəfatı ictimaiyyətdən gizlədilib.
Müzəffər xan Aləmin Səttar xan, Hamid xan, Vahid xan və Fərid xan adlı oğlanları var.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
