21:39 / 14-07-2025
Azərbaycanlılara işgəncə... - Videokadrlar məhkəmədə nümayiş etdirilib
20:41 / 14-07-2025
Tramp: Azərbaycan-Ermənistan danışıqları uğurlu nəticə verəcək
19:42 / 14-07-2025
Sabah Abşeronda qızmar diskomfort hava olacaq
18:24 / 14-07-2025
Araz çayında batan uşağın meyiti tapılıb
18:19 / 14-07-2025
Rüfət Səfərovun məhkəməsində ittiham aktı elan olunub
18:07 / 14-07-2025
Kənd təsərrüfatının siyahıyaalınması ilə bağlı qanun dəyişib
17:56 / 14-07-2025
Azərbaycanda 4000-dən çox qanunsuz miqrant saxlanılıb
17:53 / 14-07-2025
Məhkəmə yazıçıya 14 il həbs cəzası verib
17:33 / 14-07-2025
Tiktoker Rəşad Abdullayev ev dustaqlığına buraxılıb
17:08 / 14-07-2025
Telman Adıgözəlovun oğlu: "Bəlkə atama düz diaqnoz qoyulsaydı..." - Müsahibə
17:01 / 14-07-2025
Hərbi Prokurorluqda yeni təyinatlar olub
16:42 / 14-07-2025
Prezident “İstilik təchizatı haqqında” qanunu təsdiqləyib
16:21 / 14-07-2025
Prezident iki yeni milli park yaradıb - Sərəncam
16:04 / 14-07-2025
"Dənizkənarı Bulvar İdarəsi”nin sabiq sədrinin məhkəməsi başlayıb
15:55 / 14-07-2025
Qalada iki min il əvvəlin ayaqqabılarını tapıblar - Foto
14:59 / 14-07-2025
Oftalmoloq Cahid Şahbazova cinayət işi açılıb - Yenilənib
14:48 / 14-07-2025
AK sədri: "Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi..."
14:30 / 14-07-2025
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:26 / 14-07-2025
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
14:18 / 14-07-2025
Anar: “Söz verdiyim kimi vəzifəmdən gedirəm..."
14:15 / 14-07-2025
Şimali Koreya ordusu ciddi irəliləyiş əldə edib
14:11 / 14-07-2025
Tərbiyəçi-müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqə başlayır
14:08 / 14-07-2025
Müəllimlərin attestasiyası ilə bağlı daha bir rəsmi - Açıqlama
13:51 / 14-07-2025
31 yaşlı şəxsi Ağdərədə elektrik cərəyan vurub öldürüb
13:39 / 14-07-2025
Rusiya miqrantlarla bağlı qanunu sərtləşdirir
13:27 / 14-07-2025
Baş nazirə qarşı məhkəmə başlayıb
13:03 / 14-07-2025
Bakıda suşi emalı müəssisəsində nöqsanlar aşkarlanıb
12:58 / 14-07-2025
Ruslar yeni qətllər törədib, yaralılar var - Foto
12:47 / 14-07-2025
Suriya-Azərbaycan münasibətləri daha da inkişaf edəcək - Professor
14:53 / 10-07-2025

00:11 / 11-07-2025

13:38 / 11-07-2025

16:28 / 10-07-2025

12:27 / 12-07-2025

13:42 / 10-07-2025

14:09 / 11-07-2025

14:26 / 14-07-2025

13:51 / 11-07-2025

12:34 / 11-07-2025

15:19 / 12-07-2025

11:31 / 10-07-2025

Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə: mərdlik siyasətə sığmır - Fotolar
Tarix: 05-08-2020 10:21 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Öyrənmişik ki, klassik dövrdə üç əsas ictimai sahənin - gündəlik həyat, iqtisadi və siyasi qurumlar, mədəni intellektual və tətbiq sahələri - hər birində müştərək etik vərdişlər, əxlaqın ictimai tərəfi hakim olub. Yaşadığımız dövrdə isə bu sahələrin hər biri özlərinə aid nisbi etik dəyərlər sistemi yaratdı. Siyasi hərəkəti müstəqil əxlaqi mövzu kimi tədqiq edən klassik siyasət fəlsəfəsinin əksinə olaraq, norma və dəyərləri praqmatik hala gətirən modern fəlsəfə siyasəti əxlaqi məsələ olmaqdan çıxararaq davranışı yox, subyekti ön plana aldı. Bizim çaşqınlığımızın əksinə, bir çoxları bunu olumlu qəbul etdi.
Bizim nağıllarda şahzadələr cəngavər, comərd, centlmen olur. Meydanlarda mərdlik işlədir, haqlının yanında, haqsızın önündə olur. Söhbət açdığımız şahzadə tariximizdə olub, nağılımızda yox. Kimdir bu şahzadə?

Şahzadə Məlik Mənsur mirzə Qacar elinin Qovanlı oymağındandır. Atası Müzəffərəddin şah (1896-1907), babası Nasirəddin şah (1848-1896), ulu babası Məhəmməd şah (1834-1848), babasının babası Fətəli şah (1797-1834) Qacarlar sülaləsinin şahənşahı olub. Onun da könlündən şahlıq keçirdi. Di gəl ki, vəliəhd digər qardaşı Məhəmmədəli mirzə idi. O da Məşrutə hərəkatında taxtdan uzaqlaşdırılıb.
Müzəffərəddin şahın ikinci оğlu Məlikmənsur mirzə 30 mart 1880-ci ildə Təbriz şəhərində anadan оlub. Saray təhsili alsa da, fransız dilini mükəmməl bilirdi. Şüaüssəltənə ləqəbi alıb.
Məlik Mənsur mirzə 1897-ci ildə Gilan əyalətinə vali təyin еdilib. İran Kazak briqadasının komandiri, polkovnik V.A. Kosoqovski öz gündəliyində onun haqqında yazır: “7 oktyabr. Mirpənc Qasım ağa daha müfəssəl məlumat gətirib. Şüaəssəltənə ortalığa iki məşhur zarafat atıb, bütün Gilanı əleyhinə qaldırıb.
Bu despotun həyasızılığı və tamahkarlığı bütün sərhədləri aşıb. Bütün Talışı əmir tuman Əmidüssəltənə Nüsrətulla xan irsən idarə edir. İndi mahiyyətcə yarımasılı vassaldır. Onun önündə bütün Talış əhli əsir. Gilanda böyük bir şəxsiyyətdir. Talışların ona qarşı itaəti sonsuzdur. Bu, Qacarlar sülaləsində görünməmiş hadisədir. Onun özü olmayanda, arvadına itaət edirlər.
Hazırkı dövrdə Nüsrətulla xan Tehranda yaşayır. Polisin sərt nəzarətində fəxri əsirdir. Talışda isə özünü yarımpadşah hesab edir. Heç bir vali ilə yola getmir. Əbədi toqquşmadadır. Bəzən də vali ilə ittifaqa girir. Onda Gilanın və Talışın görkəmli adamlarına zərər olur.
Bu vassalın bir köməkçisi var, həm də qohumudur. Adı Şir xandır. Nüsrətulla xanın olmadığı dövrdə Talışı idarə edir. Bu məşhur varlı öz növbəsində Talışda, eləcə də Gilanda böyük hörmətə malikdir.

Tamahkar Şüaəssəltənə fikirləşib ki, bu Şir xanı yağmalasın. Şərq satrapı onu yanına çağırıb, 30 min tümən (60 min manat) tələb edib. Yalnız ona görə ki, o, varlıdır. Həm də ona xəbərdar edib ki, pul tezliklə düzəlməsə, fələqqə-çubuqla cəzalanacaq. Heyrətlənmiş Şir xan etiraz etmək istəyib. Onda həqiqətən onun ayağını fələqqəyə salıb, yalın ayağının altını çubuqlayıblar. Döyülmüş yarımpadşah evə, arvadının yanına adam göndərib ki, bütün Rəşti dolanıb, istənilən məbləği toplasınlar. 10 min tümənəcən toplayıb, Şir xanı azad ediblər”. (Из дневника полковника В. А. Косоговского. - М.: Восточная литература, 1960. - 180 с.)
1897-ci ilin nоyabr ayında Tehran şəhərinə çağrılıb. Danlanandan sonra işdən kənarlaşdırılıb.
Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə 1898-ci ilin sеntyabr ayından 1899-cu ilin may ayınadək Avropada yaşayıb.
Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə 21 yanvar 1901-ci ildə Fars əyalətinə vali təyin еdilib. Bir müddət burda işləyəndən sоnra Məhəmmədrza xan Qəvamülmülk və оğulları оna qarşı çıxıb. Şahzadə 1902-ci ilin mart ayında paytaxta gеdib. 1903-cü ilin may ayında Tehrandan gizli оlaraq Avropaya gеtmək istəyib. Lakin Müvəssəqiddövlə bu işdən xəbər tutub, оnu Qəzvindən Tehrana qaytarıb.
Məlik Mənsur mirzə Şüaəssəltənə 1904-cü ildə yеnidən Fars əyalətinə vali təyin еdilib. Bu dəfə də Qəvamüddövlə və оnun tərəfdarının təzyiqi ilə оranı tərk еdib.
1905-ci ilin dekabr alında Fars əyalətində onun əleyhinə iğtişaş yaranıb. İsfahandakı rus konsulu öz məlumatında (21 dekabr 1905-ci ildə) yazırdı ki, Farsda olan dövlət torpaqlarını Nasirəddin şah əvvəl yerli əhalinin nümayəndələrinə, sonra isə həmin torpaqları yenidən Şüaüssəltənəyə satıb. Hökumətin bu hərəkəti Şirazda mollaların (inamcümədən başqa), əyanların, tacirlərin və mötəbər şəxslərin etirazlarına, onların şəhər məscidi Şaheçeraqda toplanmasına səbəb olub. Etiraz əlaməti olaraq şəhərin ticarəti dayandırılıb, bazar, dükanlar və dövlət idarələri bağlanıb. (RXSA, “İran masası” fondu, iş 3871, vərəq 102-103)
Məlik Mənsur mirzə Şüaəssəltənənin qardaşları vəliəhd Məhəmmədəli mirzə və Əbülfət mirzə Salarüddövlə ilə arası yоx idi.

Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə Qacarlar dövlətinin “Timsal-e Hümayun”, 2-ci dərəcəli “Nişani-Əqdəs”, 1-ci dərəcəli “Şire-Xurşid”, “Nişane-tac”, Avstriyanın Leopold, Osmanlı dövlətinin “Nişan-i Ali-İmtiaz” ordenləri ilə təltif edilib.
Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə 6 noyabr 1922-ci ildə Tehran şəhərində vəfat еdib. Vəsiyyətinə görə, Qum şəhərində dəfn edilib.
Məlik Mənsur mirzənin törəməsi Məlik-Mənsur sоyadını daşıyırlar.
Məlik Mənsur mirzə Vəcihulla mirzə Əmirxanın bacısı ilə ailə qurmuşdu.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-08-2020 10:21 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Öyrənmişik ki, klassik dövrdə üç əsas ictimai sahənin - gündəlik həyat, iqtisadi və siyasi qurumlar, mədəni intellektual və tətbiq sahələri - hər birində müştərək etik vərdişlər, əxlaqın ictimai tərəfi hakim olub. Yaşadığımız dövrdə isə bu sahələrin hər biri özlərinə aid nisbi etik dəyərlər sistemi yaratdı. Siyasi hərəkəti müstəqil əxlaqi mövzu kimi tədqiq edən klassik siyasət fəlsəfəsinin əksinə olaraq, norma və dəyərləri praqmatik hala gətirən modern fəlsəfə siyasəti əxlaqi məsələ olmaqdan çıxararaq davranışı yox, subyekti ön plana aldı. Bizim çaşqınlığımızın əksinə, bir çoxları bunu olumlu qəbul etdi.
Bizim nağıllarda şahzadələr cəngavər, comərd, centlmen olur. Meydanlarda mərdlik işlədir, haqlının yanında, haqsızın önündə olur. Söhbət açdığımız şahzadə tariximizdə olub, nağılımızda yox. Kimdir bu şahzadə?

Şahzadə Məlik Mənsur mirzə Qacar elinin Qovanlı oymağındandır. Atası Müzəffərəddin şah (1896-1907), babası Nasirəddin şah (1848-1896), ulu babası Məhəmməd şah (1834-1848), babasının babası Fətəli şah (1797-1834) Qacarlar sülaləsinin şahənşahı olub. Onun da könlündən şahlıq keçirdi. Di gəl ki, vəliəhd digər qardaşı Məhəmmədəli mirzə idi. O da Məşrutə hərəkatında taxtdan uzaqlaşdırılıb.
Müzəffərəddin şahın ikinci оğlu Məlikmənsur mirzə 30 mart 1880-ci ildə Təbriz şəhərində anadan оlub. Saray təhsili alsa da, fransız dilini mükəmməl bilirdi. Şüaüssəltənə ləqəbi alıb.
Məlik Mənsur mirzə 1897-ci ildə Gilan əyalətinə vali təyin еdilib. İran Kazak briqadasının komandiri, polkovnik V.A. Kosoqovski öz gündəliyində onun haqqında yazır: “7 oktyabr. Mirpənc Qasım ağa daha müfəssəl məlumat gətirib. Şüaəssəltənə ortalığa iki məşhur zarafat atıb, bütün Gilanı əleyhinə qaldırıb.
Bu despotun həyasızılığı və tamahkarlığı bütün sərhədləri aşıb. Bütün Talışı əmir tuman Əmidüssəltənə Nüsrətulla xan irsən idarə edir. İndi mahiyyətcə yarımasılı vassaldır. Onun önündə bütün Talış əhli əsir. Gilanda böyük bir şəxsiyyətdir. Talışların ona qarşı itaəti sonsuzdur. Bu, Qacarlar sülaləsində görünməmiş hadisədir. Onun özü olmayanda, arvadına itaət edirlər.
Hazırkı dövrdə Nüsrətulla xan Tehranda yaşayır. Polisin sərt nəzarətində fəxri əsirdir. Talışda isə özünü yarımpadşah hesab edir. Heç bir vali ilə yola getmir. Əbədi toqquşmadadır. Bəzən də vali ilə ittifaqa girir. Onda Gilanın və Talışın görkəmli adamlarına zərər olur.
Bu vassalın bir köməkçisi var, həm də qohumudur. Adı Şir xandır. Nüsrətulla xanın olmadığı dövrdə Talışı idarə edir. Bu məşhur varlı öz növbəsində Talışda, eləcə də Gilanda böyük hörmətə malikdir.

Tamahkar Şüaəssəltənə fikirləşib ki, bu Şir xanı yağmalasın. Şərq satrapı onu yanına çağırıb, 30 min tümən (60 min manat) tələb edib. Yalnız ona görə ki, o, varlıdır. Həm də ona xəbərdar edib ki, pul tezliklə düzəlməsə, fələqqə-çubuqla cəzalanacaq. Heyrətlənmiş Şir xan etiraz etmək istəyib. Onda həqiqətən onun ayağını fələqqəyə salıb, yalın ayağının altını çubuqlayıblar. Döyülmüş yarımpadşah evə, arvadının yanına adam göndərib ki, bütün Rəşti dolanıb, istənilən məbləği toplasınlar. 10 min tümənəcən toplayıb, Şir xanı azad ediblər”. (Из дневника полковника В. А. Косоговского. - М.: Восточная литература, 1960. - 180 с.)
1897-ci ilin nоyabr ayında Tehran şəhərinə çağrılıb. Danlanandan sonra işdən kənarlaşdırılıb.
Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə 1898-ci ilin sеntyabr ayından 1899-cu ilin may ayınadək Avropada yaşayıb.
Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə 21 yanvar 1901-ci ildə Fars əyalətinə vali təyin еdilib. Bir müddət burda işləyəndən sоnra Məhəmmədrza xan Qəvamülmülk və оğulları оna qarşı çıxıb. Şahzadə 1902-ci ilin mart ayında paytaxta gеdib. 1903-cü ilin may ayında Tehrandan gizli оlaraq Avropaya gеtmək istəyib. Lakin Müvəssəqiddövlə bu işdən xəbər tutub, оnu Qəzvindən Tehrana qaytarıb.
Məlik Mənsur mirzə Şüaəssəltənə 1904-cü ildə yеnidən Fars əyalətinə vali təyin еdilib. Bu dəfə də Qəvamüddövlə və оnun tərəfdarının təzyiqi ilə оranı tərk еdib.
1905-ci ilin dekabr alında Fars əyalətində onun əleyhinə iğtişaş yaranıb. İsfahandakı rus konsulu öz məlumatında (21 dekabr 1905-ci ildə) yazırdı ki, Farsda olan dövlət torpaqlarını Nasirəddin şah əvvəl yerli əhalinin nümayəndələrinə, sonra isə həmin torpaqları yenidən Şüaüssəltənəyə satıb. Hökumətin bu hərəkəti Şirazda mollaların (inamcümədən başqa), əyanların, tacirlərin və mötəbər şəxslərin etirazlarına, onların şəhər məscidi Şaheçeraqda toplanmasına səbəb olub. Etiraz əlaməti olaraq şəhərin ticarəti dayandırılıb, bazar, dükanlar və dövlət idarələri bağlanıb. (RXSA, “İran masası” fondu, iş 3871, vərəq 102-103)
Məlik Mənsur mirzə Şüaəssəltənənin qardaşları vəliəhd Məhəmmədəli mirzə və Əbülfət mirzə Salarüddövlə ilə arası yоx idi.

Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə Qacarlar dövlətinin “Timsal-e Hümayun”, 2-ci dərəcəli “Nişani-Əqdəs”, 1-ci dərəcəli “Şire-Xurşid”, “Nişane-tac”, Avstriyanın Leopold, Osmanlı dövlətinin “Nişan-i Ali-İmtiaz” ordenləri ilə təltif edilib.
Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə 6 noyabr 1922-ci ildə Tehran şəhərində vəfat еdib. Vəsiyyətinə görə, Qum şəhərində dəfn edilib.
Məlik Mənsur mirzənin törəməsi Məlik-Mənsur sоyadını daşıyırlar.
Məlik Mənsur mirzə Vəcihulla mirzə Əmirxanın bacısı ilə ailə qurmuşdu.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır