14:06 / 03-05-2024
Kəlbəcərdə qəza olub
Kərim xan Muxtarəssəltənə: qorxulu Tehrandan əminliyə... - Fotolar
Tarix: 18-05-2020 11:46 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Kərim xan Muxtarəssəltənə: qorxulu Tehrandan əminliyə...

Bəlli bir fəlsəfə var ki, tarixi insanlar yaradır, tarix özü şəxsiyyətləri yetişdirir, onların cəmiyyətin həyatında əhəmiyyətli rol almalarında stimulverici amil rolunu oynayır. Yetkin şəxsiyyətlər öz vətəninə və millətinə sədaqətlə xidmət etmiş, onun daha da inkişaf etməsi və çiçəklənməsi naminə fədakarlıqlarını əsirgəməmiş və adlarını əbədi olaraq tariximizə yazmışlar. Adını tarixə yazmış şəxsiyyətlərdən biri də Kərim xan Muxtarəssəltənədir.

Kərim xanın əsli Osmanlı torpağndandır. Qacarlar dövlətinə pənah gətirəndən sonra xidmətə cəlb edilmişdi.

Kərim xan Muxtarəssəltənə: qorxulu Tehrandan əminliyə...

Kərim xan əvvəlcə İran Kazak diviziyasında xidmət etmişdi. Polkovnik Aleksey Domontoviçin komandirliyi dövründə (1879—1882) bu hərbi birləşməyə qatılmışdı.

Kərim xan 1894-cü ildə Nasirəddin şahdan Nirəssəltənə ləqəbini almışdı. Elə həmin ilin payızında Vəchulla mirzə Əmir xan Sərdari-Əzəmlə Rusiyaya yollanmışdı. Çar III Aleksandrın təziyyəsində, yeni çar II Nikolayın tacgüzarlığında iştirak etmişdi.

Kərim xan Astrabad və Damğanın hakimi olmuşdu.

Kərim xan 1895-ci ildə Münəzzəməssəltənə ləqəbinə layiq görülmüşdü. 1897-ci ildə İngiltərəyə yollanmışdı. Bir sıra təşrifatlarda iştirak etmişdi. İrana dönəndən sonra Nəzmiyyə idarəsində çalışmışdı. O, nəzmiyyə idarəsinin rəisliyini Mirzə İsa xan Vəzirdən sonra qəbul etmişdi. Bu idarədə işləyərkən Muxtarəssəltənə ləqəbini almışdı. Daha sonra Sərdari Mənsur ləqəbinə layiq görülmüşdü. General-mayor rütbəsi daşıyırdı.

Kərim xan Muxtarəssəltənə islahatçı bir şəxsiyyət idi. Tehranın məhəllələrində komissiya yaratmışdı. Şəhər islahatının keçirilməsinin əsas səbəbi şəhər əhalisi içərisində xüsusi çəkisi artmış sənayeçilərin, tacirlərin şəhərlərin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etmək tələbləri ilə bağlı idi. Nəzmiyyə rəisinin səlahiyyətlərinə şəhər təsərrüfatının idarə edilməsi, yerli ticarət və sənayenin himayə edilməsi, yanğınla mübarizə, nəzarət kimi sahələr daxil idi. Ona qədər nəzmiyyə rəisinin hüququ çox məhdud idi. Muxtarəssəltənənin dövründə “Qorxulu Tehran” əmin-amanlı, nizam-intizamlı bir şəhər olmuşdu.

Kərim xan Muxtarəssəltənə daha sonra Tehrana hakim kimi başçılıq etmişdi. Onun hakimiyyət dönəmi bu şəhərin tarixinə dirçəliş, inkişaf, tərəqqi dövrü kimi daxil olması səbəbsiz deyil. İdarə etmənin düzgün əsaslar üzərində qurulmasının nəticəsi olaraq Tehran quruculuqda geniş vüsət almışdı. O, şəhər həyatının bütün sahələrində islahatlar strategiyasını seçmişdi. Şəhərdə infrastrukturun yaradılması, yolların çəkilməsi, təhsil, səhiyyə, mədəni-məişət obyektlərinin inşası ilə bağlı istəklərə başlıca tələb kimi diqqətlə yanaşırdı.

Kərim xan Muxtarəssəltənə: qorxulu Tehrandan əminliyə...

Kərim xan Muxtarəssəltənə o nadir şəxslərdən idi ki, rüşvət almır, dövlət xəzinəsindən oğurluq etmirdi. Onun hakimiyyəti dönəmində süründürməçilik hallarının qarşısı alınmışdı.

Kərim xan Muxtarəssəltənə 1903-cü ildə vəfat edib.

Kərim xan Muxtarəssəltənənin Rüknəddin adlı oğlu vardı.

Kərim xan Muxtarəssəltənənin taleyinə öz xalqına və vətəndaşlara sədaqətlə xidmət etmək, onun daha da inkişaf etməsi, çiçəklənməsi naminə möhtəşəm işlər həyata keçirmək missiyası yazılmışdı. O, bu missiyanı ləyaqət və şərəflə icra etmiş, harada işləməyindən, hansı sahədə fəaliyyət göstərməyindən asılı olmayaraq, daim bir amal və bir əqidə ilə yaşamışdır - Ədalət mülkün dayağıdır...


Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU



Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}